ΑΠΛΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ (11)

 Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίου

 

ΤΑ ΑΠΟΚΡΥΦΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ [36]

Ἀπόκρυφα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι ἐκεῖνα τά βιβλία πού ἐγράφησαν ἀπό Ἰουδαίους ἤ χριστιανούς συγγραφεῖς κατά τόν 2ο π.Χ. μέχρι τόν 5ο μ.Χ. αἰ. Οἱ Διαμαρτυρόμενοι συγκαταλέγουν στά Ἀπόκρυφα καί τά «Δευτεροκανονικά» ἤ «Ἀναγινωσκόμενα» βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τά ὁποῖα ἐμεῖς συγκαταλέγουμε μεταξύ τῶν κανονικῶν Γραφῶν. Κατά τό περιεχόμενό τους τά Ἀπόκρυφα βιβλία διαιροῦνται σέ ἀφηγηματικά, ποιητικά ἤ διδακτικά καί ἀποκαλυπτικά βιβλία.

Α΄ Ἀφηγηματικά. – 1. Τά Ἰωβηλαῖα ἤ ἡ Λεπτή Γένεσις. Τό βιβλίο περιέχει διήγηση ἀπό τήν δημιουργία τοῦ κόσμου μέχρι τήν ἔξοδο τοῦ Ἰσραήλ ἀπό τήν Αἴγυπτο. Ὀνομάζεται Ἰωβηλαῖον γιατί ἡ ἱστορία ἐξετάζεται κατά ἰωβηλαῖα, εἴτε κατά τεσσαρακονταεναετίες, κάθε δέ ἰωβηλαῖο διαιρεῖται σέ ἑπτά ἑβδομάδες ἐτῶν.

2. Ἡ ἐπιστολή τοῦ Ἀριστέου. Περιέχει τόν θρύλο περί τῆς γενέσεως τῆς Μεταφράσεως τῶν Ο΄.

3. Οἱ διαθῆκες τῶν δώδεκα πατριαρχῶν, τῶν υἱῶν τοῦ Ἰακώβ. Στό βιβλίο αὐτό κάθε ἕνας ἀπό τούς δώδεκα Πατριάρχες διηγεῖται πρίν ἀπό τόν θάνατό του τόν βίο του δίδοντας συγχρόνως συμβουλές καί προφητεύοντας τό μεσσιακό μέλλον.

4. Τό α΄μέρος τοῦ Ἀναβατικοῦ ἤ Ἀναλήψεως τοῦ Ἠσαΐου. Στό τμῆμα αὐτό τοῦ βιβλίου περιγράφεται τό μαρτύριο τοῦ προφήτου Ἠσαΐου ἐπί τοῦ Ἰουδαίου βασιλέως Μανασσῆ (βλ. Δ΄ Βασ. 21,1 ἑξ. καί Ἑβρ. 11,36).

5. Σέ διάφορες παλαιές μεταφράσεις σώζονται καί τά ἑξῆς: Διαθήκη τοῦ Ἀβραάμ, Διαθήκη τοῦ Σολομῶντος, Διαθήκη τοῦ Ἰώβ, Παραλειπόμενα Ἰερεμίου τοῦ προφήτου, Βιβλία περί Ἀδάμ καί Περί Ἰωσήφ καί Ἀσενέθ.

Β΄ Ποιητικά καί διδακτικά. – 1. Ὁ 151 Ψαλμός τοῦ Δαυΐδ στηριζόμενος στό Α΄ Βασ. κεφ. 17.

2. Τό Ψαλτήριο τοῦ Σολομῶντος. Περιλαμβάνει 18 ὡραίους ψαλμούς ποιηθέντας στήν ἑβραϊκή ἀπό κάποιο εὐσεβῆ Ἰουδαῖο κατά τά μέσα τοῦ α΄π.Χ. αἰῶνος καί ἀποδοθέντας στόν Σολομῶντα.

3. Ὠδαί τοῦ Σολομῶντος. Πρόκειται γιά 42 τόν ἀριθμό ὠδές προερχόμενες ἀπό κάποιο χριστιανό ἤ Ἰουδαῖο συγγραφέα.

4. Προσευχή τοῦ Μανασσῆ. Ἐγράφη ἀπό κάποιον Ἰουδαῖο τῆς μακκαβαϊκῆς ἐποχῆς καί ἀποτελεῖ συμπλήρωμα τῆς διηγήσεως εἰς Β΄ Παραλ. 33,11-13.18. Ἡ προσευχή περιλαμβάνεται καί στό Ὠρολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας (Μέγα Ἀπόδειπνο).

5. Δ΄ Μακκαβαίων. Περί αὐτοκράτορος λογισμοῦ. Φιλοσοφικός λόγος συνταχθείς ἀπό τό 63 π.Χ. ἕως τό 70 μ.Χ. ἀπό ἑλληνιστή Ἰουδαῖο γιά νά διδάξει, μέ βάση τό μαρτύριο τοῦ Ἐλεαζάρου καί τῶν ἑπτά ἀδελφῶν, ἀλλά καί ὑπό τήν ἐπίδραση τῆς στωϊκῆς φιλοσοφίας, πῶς πρέπει ὁ εὐσεβής λογισμός νά κυριαρχεῖ στά πάθη μας.

Γ΄ Ἀποκαλυπτικά. 1. Τό βιβλίο τοῦ Ἐνώχ. Τό βιβλίο κατά τό περιεχόμενό του διαιρεῖται στά ἑξῆς μέρη: 2-5 λόγοι τοῦ Ἐνώχ περί κρίσεως, 6-36 πορεία τοῦ Ἐνώχ στόν κόσμο καί τόν Ἅδη, 37-71 παραβολές τοῦ Ἐνώχ, 72-82 περί ἀστέρων, 83-90 ὁράματα τοῦ Ἐνώχ, 91-108 παραινέσεις τοῦ Ἐνώχ καί τέλος τοῦ βιβλίου.

2. Τό β΄ μέρος τοῦ Ἀναβατικοῦ ἤ Ἀναλήψεως τοῦ Ἠσαΐου (κεφ. 6-11). Περιέχει τήν ὅραση (ἀποκάλυψη) τοῦ ἀναβάντος στούς οὐρανούς προφήτου Ἠσαΐου.

3. Δ΄ Ἔσδρας. Ἀποκάλυψις Ἔσδρα. Τό βιβλίο ἀποτελεῖται ἀπό τρία μέρη καί περιέχει κυρίως ἑπτά ὁράματα τοῦ Ἔσδρα περί τοῦ μέλλοντος καί τῶν ἐσχάτων.

4. Ἀνάληψις τοῦ Μωυσέως. Τό βιβλίο περιέχει προφητεῖες δῆθεν τοῦ Μωυσέως περί τοῦ λαοῦ του. Προῆλθε πιθανόν ἀπό φαρισαϊκούς κύκλους περί τίς ἀρχές τοῦ α΄ μ.Χ. αἰ.

5. Ἀποκαλύψεις Βαρούχ. Τό βιβλίο περιέχει θεῖες δῆθεν ἀποκαλύψεις πρός τόν προφήτη Βαρούχ.

6. Οἱ 14 Σιβύλλειοι βίβλοι. Πρόκειται γιά συλλογή χρησμῶν συντεταγμένων κατά ἑλληνικά ἑξάμετρα. Ἀναφέρονται στήν ἱερή ἱστορία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί προαναγγέλουν τήν κρίση τοῦ Θεοῦ στά ἔθνη καί τήν μεσσιακή ἐλπίδα, συγχρόνως δέ περιέχουν καί παραινέσεις πρός λατρεία τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Οἱ χρησμοί ἐξυπηρετοῦν ἰουδαϊκή προπαγάνδα.

7. Ἀποκαλύψεις Ἀβραάμ. Τό βιβλίο περιέχει διήγηση περί τῆς ἐπιστροφῆς τοῦ Ἀβραάμ στήν ἀληθινή θεογνωσία καί ἀποκαλύψεις.

8. Ἐκτός ἀπό τά παραπάνω σέ συγγράμματα παλαιῶν συγγραφέων μνημονεύονται καί Ἀποκαλύψεις Μωυσέως, Ἠλία, Σοφονίου, Ζαχαρίου, Σεδράχ κ.λπ., Ἱστορία τοῦ Ἰαννῆ καί Μαμβρῆ (Ἐξ. 7,11-8,13· πρβλ. Β΄ Τιμ. 3,8) καί Βιβλία Λάμεχ, Μαθουσάλα, Ἐλδάδ καί Μωδάδ, προσευχή Ἰωσήφ, ψευδεπίγραφα Ήλία, Ἀμβακούμ, Ἰεζεκιήλ, Δανιήλ κ.ἄ.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[36] Περί ἀποκρύφων τῆς Π. Διαθήκης βλ. Π. Μπρατσιώτου, Εἰσαγωγή εἰς τήν Π. Διαθήκην καί Σάββα Ἀγουρίδου, Τά Ἀπόκρυφα τῆς Π. Διαθήκης, Τόμ. Α΄.