ΜΙΑ ΤΟΛΜΗΡΗ ΚΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΩΡΑΙΑ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ*

 Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίου

Ὁ προφήτης Ἠλίας, ἀδελφοί Χριστιανοί, ἦταν μεγάλος καί θαυμαστός προφήτης γιά τήν παρρησία του πρός τόν Θεό καί πρός τούς ἀνθρώπους. Ἦταν ζηλωτής προφήτης· τό δέ «ζηλωτής» εἶναι ἀπό τό «ζέω», «καίω», δηλαδή. Ὑπῆρξε πύρινος προφήτης ὁ Ἠλίας. Ὁ δέ λόγος του ἦταν καί αὐτός φωτιά, μαχαίρι καί τσεκούρι!... Ἔβραζε καί ὑπέφερε πού ἔβλεπε τόν Ἰσραήλ νά ἀποστατεῖ ἀπό τόν Θεό καί νά λατρεύει τά Βάαλ. Καί μάλιστα ὁ προφήτης ἀγανακτοῦσε ὄχι μόνο κατά τοῦ λαοῦ, ἀλλά κυρίως ἀγανακτοῦσε κατά τῶν ἀρχόντων τοῦ Ἰσραήλ, γιατί μέ τήν δική τους ἀνοχή ἐρχόταν ἡ ἀποστασία καί ἡ εἰδωλολατρία στήν χώρα.

Ναί, ἦταν ζηλωτής ὁ προφήτης Ἠλίας, ἀδελφοί Χριστιανοί· ἀλλά τοῦ ἔλειπε ἡ φιλανθρωπία. Ὁ Θεός ὅμως ἤθελε νά κάνει φιλάνθρωπο τόν προφήτη του, νά ἔχει ἀγάπη καί ἀνοχή στόν ἀποστάτη λαό. Ἤθελε, δηλαδή, ὁ Θεός γιά τόν Ἠλία, χωρίς αὐτός νά χάσει τόν ζῆλο του, νά ἀναμείξει σ᾿ αὐτόν φιλανθρωπία καί ἀγάπη.

Ἐδῶ, ἀδελφοί μου Χριστιανοί, θέλω νά σᾶς παρουσιάσω μέ ἁπλότητα καί συντομία μιά ὡραία καί τολμηρή, ὅπως μοῦ φαίνεται, ὁμιλία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου σ᾿ αὐτό πού σᾶς εἶπα, στήν προσπάθεια, δηλαδή, τοῦ Θεοῦ νά κάνει ἐπιεικῆ καί φιλάνθρωπο τόν ζηλωτή προφήτη του Ἠλία, προσπάθεια ὅμως πού δέν πέτυχε!.. Ἔτσι παρουσιάζει ἡ ὁμιλία τόν Θεό, ὅτι... δέν πέτυχε νά ἀλλάξει τόν προφήτη του, παρά τά τόσα μαθήματα πού τοῦ ἔδινε. Γι᾿ αὐτό καί σᾶς εἶπα τολμηρή τήν ὁμιλία αὐτή. Παρακαλῶ ὅμως νά τήν προσέξετε, ἀκριβῶς γιατί εἶναι τοῦ Χρυσοστόμου.

Ἀρχίζω: Ὁ Ἠλίας νόμιζε ὅτι ἄν σ᾿ αὐτό τόν ἀχάριστο λαό, τόν Ἰσραήλ, ἔρθει μιά δυνατή τιμωρία θά «βάλει μυαλό» πού λέμε, θά συνέλθει καί θά ζητήσει τόν Γιαχβέ, τόν ἀληθινό Θεό τῶν πατέρων του. Τό «ἐμπόδιο» ὅμως – ἄς τό πῶς ἔτσι – στήν σκέψη του αὐτή ἦταν... ὁ Θεός, πού εἶναι ὅλο ἀγάπη καί φιλανθρωπία! Ἀλλά δέν ἔβλεπε νά γίνεται τίποτε μέ τήν ἀγάπη αὐτή τοῦ Θεοῦ! Ἀντίθετα ἔβλεπε οἱ Ἰσραηλῖτες νά γίνονται χειρότεροι. Ἔβλεπε, ὅπως τό λέει ὁ Χρυσόστομος, «τό μέν Θεόν τῆς ἐκείνων θεομαχίας ἀνεχόμενον διηνεκῶς, ἐκείνους δέ τῇ μακροθυμίᾳ πρός ραθυμίαν παιδοτριβουμένους ἀεί». Ὁ Ἠλίας πίστευε ὅτι μία δυνατή τιμωρία θά συνέτιζε αὐτόν τόν λαό. Ἆ, νά ἔρθει σ᾿ αὐτόν τόν λαό μιά ἀνομβρία, σκεπτόταν! Ἆ, νά μή βρέξει γιά μερικά χρόνια καί θά δοῦμε ἄν θά φωνάξουν τόν Βάαλ! Ἀλλά φοβόταν ὁ Ἠλίας στίς σκέψεις του αὐτές τόν Θεό του, πού φέρεται ὅλο μέ ἀγάπη, πού «ἄν δεῖ λίγα δάκρυα ἀμέσως εὐσπλαγχνίζεται». [1] Γι᾿ αὐτό καί «ἔδεσε» τόν Θεό μέ ὅρκο νά τούς δώσει τήν τιμωρία αὐτή, ὅπως τήν σκεπτόταν αὐτός, καί νά μήν τούς λύσει τήν τιμωρία, ἄν δέν τό πεῖ αὐτός ὁ Ἠλίας! «Ἄν δέν τό πῶ ἐγώ μέ τό στόμα μου», εἶπε στόν Θεό: «Εἰ μή διά στόματός μου»! Πραγματικά, Χριστιανοί μου, εἶναι πολύ τολμηρό τό αἴτημα αὐτό τοῦ προφήτου Ἠλία, ὅπως τό παρουσιάζει ὁ Χρυσόστομος.

Καί παρουσιάζει στήν συνέχεια ὁ Χρυσόστομος τόν Θεό νά λέγει στόν Ἠλία: «Καλά Ἠλία, κι ἄν μετανοήσουν, κι ἄν τούς δῶ νά κλαῖνε γιά τά ἁμαρτήματα τους, νά μήν τούς στείλω βροχή;» [2] – «Ὄχι, ὄχι – ἀπαντᾶ ὁ Ἠλίας – παρά μόνο ὅταν τό πῶ ἐγώ»! «Οὐ, ζῇ Κύριος. Ζῇ Κύριος, εἰ μή διά στόματός μου. Οὐ, ζῇ Κύριος»!, λέγει τό κείμενο. «Ὄχι, Θεέ, μή λύσεις τήν τιμωρία ὅταν ἐσύ τό νομίσεις, γιατί ἐσύ ὅλο φιλανθρωπεύεσαι· ἀλλά θά λύσεις τήν τιμωρία, ὅταν θά τό κρίνω ἐγώ· θά τήν λύσεις, ὅταν σέ παρακαλέσω ἐγώ νά τήν λύσεις καί αὐτό θά τό κάνω ὅταν δῶ τήν πραγματική τους μετάνοια». [3] Σάν νά ἤθελε νά πεῖ ὁ Ἠλίας, ὅπως τό παριστάνει ἐδῶ ὁ Χρυσόστομος, ὅτι ὁ Θεός καί μιά μικρή καί πρόχειρη μετάνοια νά δεῖ, ἀμέσως εὐσπλαγχνίζεται· ἀλλά ὁ Ἠλίας ὄχι ἔτσι! Ὁ Ἠλίας ἤθελε νά δεῖ τήν τέλεια συντριβή τῶν Ἰσραηλιτῶν, ἤθελε νά τούς δεῖ νά κτυπᾶνε τά στήθη τους γιά τήν ἀποστασία τους ἀπό τόν Θεό καί τότε θά ζητοῦσε τήν λύση τῆς τιμωρίας τους.

Τέλος πάντων, Χριστιανοί μου, ὅπως τό παριστάνει ἡ ἐδῶ ὁμιλία τοῦ Χρυσοστόμου, ὁ Θεός ἔκανε αὐτό πού ἤθελε ὁ Ἠλίας. Ἡ ὁμιλία παριστάνει τόν Θεό νά «συνέχεται», νά συμπιέζεται· ἀπό τήν μιά μεριά ἤθελε νά ἀκούσει τόν ζηλωτή του προφήτη Ἠλία, ἀλλά καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά εὐσπλαγχνιζόταν τόν λαό γιά τό κακό τῆς ἀνομβρίας καί τῆς πείνας, πού θά τοῦ συνέβαινε. Γι᾿ αὐτό καί κάνει μέν τό θέλημα τοῦ Ἠλία, ἀλλά καί τόν βοηθεῖ νά γίνει φιλάνθρωπος, ὥστε σύντομα αὐτός νά τόν παρακαλέσει γιά τήν λύση τῆς τιμωρίας.

Πρῶτα-πρῶτα ὁ Θεός «συγκολάζει τῷ λαῷ τόν προφήτην»! Ἀφοῦ ὁ Ἠλίας ζήτησε ἀνομβρία γιά τόν λαό, θά ὑπαχθεῖ καί ὁ ἴδιος στήν τιμωρία αὐτή!... Φροντίζει ὅμως ἰδιαίτερα ὁ Θεός γιά τόν προφήτη του, γι᾿ αὐτό καί τόν τρέφει μυστικά καί θαυμαστά. Καί λέγομε «θαυμαστά», γιατί τόν τρέφει μέ ἕνα πτηνό ἀπό τό ὁποῖο θέλει νά διδάξει στόν προφήτη τό μάθημα τῆς φιλανθρωπίας. [4] Ὁ Θεός τρέφει τόν προφήτη του μέ ἕναν κόρακα, πού τοῦ πήγαινε κρέας. Ὁ κόρακας ὅμως σχολιάζει ὁ Χρυσόστομος, εἶναι ζῶο «μισότεκνον», γιατί δέν ἀγαπᾶ τά νεογνά του, ἀφοῦ δέν τά τρέφει. «Μισότεκνος γάρ ὁ κόραξ γονεύς καί ἅ τίκτει μή τρέφων». Γι᾿ αὐτό καί ὁ ψαλμωδός Δαυΐδ παριστάνει τά μικρά τῶν κοράκων νά ἐπικαλοῦνται τόν Θεό γιά τροφή, ἀφοῦ ὁ πατέρας τους δέν τούς τήν δίνει: «Τοῖς νεοσσοῖς τῶν κοράκων τοῖς ἐπικαλουμένοις αὐτόν (τόν Θεόν)» (Ψαλμ. 146,9). [5]

Ὅπως ὁ κόρακας εἶναι μισότεκνος, ἔτσι καί ὁ Ἠλίας ἦταν μισότεκνος πρός τούς Ἰουδαίους γιά τήν ἀποστασία τους. Ἀλλά νά τώρα πού ὁ κόρακας μεταβάλλεται καί γίνεται φιλάνθρωπος καί πηγαίνει τροφή στόν Ἠλία. [6] Αὐτό ἦταν τό μυστικό μάθημα, πού ἤθελε ὁ Θεός νά δώσει στόν προφήτη του: Νά γίνει μεσίτης γιά τούς Ἰουδαίους, ὅπως ὁ κόρακας μετέβαλε τήν φύση του καί γίνεται μεσίτης τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ πρός αὐτόν (τόν Ἠλία) καί τοῦ πηγαίνει τροφή στόν καιρό τῆς πείνας. Ὁ Θεός σάν νά λέγει στόν Ἠλία: «Ἄτοπόν ἐστιν, ὦ Ἠλία, τούς μέν κόρακας μεσίτας γίνεσθαι πρός σέ τῆς παρ᾿ ἐμοῦ φιλανθρωπίας, σέ δέ μεσίτην τοῖς Ἰουδαίοις μή γίνεσθαι τῆς παρ᾿ ἐμοῦ κατ᾿ αὐτῶν τιμωρίας. Αἰδέσθητι τήν τῶν κοράκων μεταβολήν καί γενοῦ περί τούς Ἰουδαίους χρηστός»!

Ὁ προφήτης Ἠλίας ὅμως δέν διδάχθηκε ἀπό τό μάθημα αὐτό ἤ μᾶλλον δέν θά τό ἐνόησε καί καθόλου, γι᾿ αὐτό καί ὁ Θεός τοῦ ἀφαιρεῖ τήν διατροφή του ἀπό τόν κόρακα, ὥστε νά πιεστεῖ ἀπό τήν πείνα καί νά πρεσβεύσει στόν Θεό νά λυθεῖ ἡ τιμωρία. [7] Ἀλλά ὁ Ἠλίας ἦταν τόσο πολύ χολωμένος γιά τήν ἀποστασία τοῦ Ἰσραήλ ἀπό τόν Θεό, ὥστε, ὄχι! Δέν ἤθελε νά παρακαλέσει γι᾿ αὐτούς πού ζοῦσαν ἀκόμη στήν ἀποστασία τους. Ἄς βασανιζόταν καί αὐτός ὁ ἴδιος ἀπό τήν πείνα, ἄς πέθαινε καί αὐτός, ἀρκεῖ νά ἔβλεπε τήν τιμωρία αὐτοῦ τοῦ ἀσεβοῦς Ἰσραήλ. Σᾶς διαβάζω ἀπό τό κείμενο: «Ὁ δέ (ὁ Ἠλίας) καί τῶν κοράκων συσταλέντων ἠνείχετο· Λιμώξω, φησί, μόνον τούς δυσεβοῦντας ἴδω κολαζομένους· ἀπόλοιτό μου τό σῶμα μετά τούτων λιμῷ κολαζόμενον»!...

Ἀφοῦ, λοιπόν, ὁ προφήτης Ἠλίας δέν διδάχθηκε ἀπό τό μάθημα τοῦ κόρακα, ἔφερε ὁ Θεός ἔτσι τά πράγματα νά διδαχθεῖ ἀπό μιά εἰδωλολάτρισσα χήρα γυναίκα. Ἀκοῦστε: Ἡ πείνα ἔθλιβε τόν Ἠλία καί ὁ Θεός τοῦ εἶπε: «Φύγε ἀπ᾿ ἐδῶ καί πήγαινε ἔξω ἀπό τό Ἰσραήλ, στά Σαρεφθά τῆς Σιδωνίας καί ἐκεῖ θά πῶ σέ μιά χῆρα ἐθνική γυναίκα νά σέ διαθρέψει». Ἀπαγορευόταν τότε ἡ ἐπικοινωνία τῶν Ἰουδαίων μέ τούς Ἐθνικούς καί γι᾿ αὐτό ὁ Θεός, ἑρμηνεύει ὁ Χρυσόστομος, εἶπε στόν Ἠλία νά πάει σέ ἐθνική γυναίκα νά τόν διαθρέψει, ὥστε νά σιχαθεῖ τήν τροφή ἀπό εἰδωλολάτρισσα καί νά μεσιτεύσει στόν Θεό νά στείλει βροχή καί νά πάψει ἡ τιμωρία τῆς πείνας. [8] Οὔτε ὅμως καί ἀπό αὐτό ὁ Ἠλίας κάμφθηκε σέ φιλανθρωπία ὑπέρ τοῦ Ἰσραήλ, ἀλλά πῆγε μακρυά στά Σαρεφθά τῆς Σιδωνίας γιά νά τραφεῖ ἐκεῖ. Ὁ Θεός ὅμως ἔκανε ἐκεῖ τήν χήρα γυναίκα νά τοῦ μιλήσει σκληρά, ἐνῶ μάλιστα αὐτός βρισκόταν σέ μεγάλη πείνα· καί αὐτό τό ἔκανε γιά νά πονέσει καί νά γίνει φιλάνθρωπος. Στόν πεινασμένο, λοιπόν, προφήτη ἡ χήρα ἐθνική γυναίκα τοῦ εἶπε: «Δέν ἔχω καθόλου ψωμί παρά μόνο μιά χούφτα ἀλεύρι στό πιθάρι καί λίγο λάδι στό δοχεῖο. Θά τά ἑτοιμάσω γιά μένα καί γιά τά παιδιά μου, θά τά φᾶμε καί μετά θά πεθάνουμε» (Γ΄ Βασ. 17,22). Αὐτά τά λόγια τῆς χήρας γυναίκας πρέπει νά πόνεσαν τόν Ἠλία. «Αὐτή ἡ γυναίκα – θά σκέφθηκε – ὑποφέρει περισσότερο ἀπό μένα, γιατί ἐγώ ὑποφέρω μόνος, ἐνῶ αὐτή ὑποφέρει καί μέ τά παιδιά της. Ἄς μή γίνω λοιπόν πρόξενος θανάτου στήν χήρα γυναίκα πού μέ δέχθηκε σπίτι της». Ὅπως φαίνεται, τώρα γιά πρώτη φορά ὁ Ἠλίας ὁμιλεῖ φιλάνθρωπα. Ὅπως λέγει ὁ Χρυσόστομος «χαυνοῦται πρός τήν φωνήν (τῆς χήρας), ἄρχεται λοιπόν φιλανθρωπίας ἐν ἑαυτῷ περιφέρειν μελέτην». Τώρα ὁ Ἠλίας εὐλογεῖ τήν τροφή τῆς γυναίκας νά μή λείψει ἀπό τό σπίτι της καί τώρα γιά πρώτη φορά μιλάει γιά λύση τῆς τιμωρίας καί ὅτι ὁ Θεός θά στείλει βροχή στήν γῆ. Εἶπε, λοιπόν, στήν ἀπελπισμένη χήρα γυναίκα: «Τό πιθάρι μέ τό ἀλεύρι δέν θ᾿ ἀδειάσει καί τό λάδι στό δοχεῖο δέν θά λιγοστέψει, μέχρι τήν ἡμέρα πού ὁ Κύριος θά στείλει βροχή στήν γῆ» (Γ΄ Βασ. 17,14).

Ἄς παρατηρήσουμε ὅμως μαζί μέ τόν Χρυσόστομο, ὅτι «νῦν δέ ἐπιτρέπει καί ἤδη τό τῆς λύσεως ὑπαγορεύει προοίμιον, ἀλλ᾿ ὑπηγόρευε μέν, οὔπω δέ προσήγαγε τήν αἴτησιν». Δηλαδή, ἀκοῦμε τόν προφήτη Ἠλία νά λέει στήν χήρα ὅτι θά ἔρθει κάποτε βροχή στή γῆ, δέν τόν ἀκοῦμε ὅμως νά προσεύχεται γι᾿ αὐτό, ὥστε νά σταματήσει γρήγορα ἡ ἀνομβρία. Γι᾿ αὐτό ὁ Θεός βοηθεῖ τόν προφήτη του νά προοδεύσει στήν φιλανθρωπία, πού τώρα ἄρχισε νά τοῦ ἐμφανίζεται. Καί ἀκοῦστε τώρα, τί οἰκονόμησε ὁ Θεός γι᾿ αὐτό: Ἔκανε νά πεθάνει τό παιδί τῆς χήρας! Αὐτό πόνεσε πολύ τήν χήρα, ἡ ὁποία καί παραπονέθηκε στόν προφήτη. Ὁ Ἠλίας τῆς ἔδωσε τήν εὐλογία στό σπίτι της νά μή λείψει ἡ τροφή ἀπ᾿ αὐτό, ἀλλά γιά τήν χήρα – ὅπως τήν παρουσιάζει νά λέει ὁ Χρυσόστομος – θά ἦταν καλύτερα νά πέθαινε μέ τό παιδί της ἀπό τήν πείνα, ὅπως τό εἶπε ἀπό τήν ἀρχή στόν προφήτη, παρά νά ζεῖ τώρα αὐτή καί νά βλέπει νεκρό τό παιδί της. Καί ὁ προφήτης τοῦ Θεοῦ ὄχι ἁπλῶς λυπόταν, ἀλλά καί ντρεπόταν γιά τό θέαμα, ὅπως τό ὑποθέτει ὁ Χρυσόστομος. Θά σκεπτόταν: «Προτοῦ νά ἔρθω καί νά φιλοξενηθῶ ἀπό τήν γυναίκα, αὐτή ἦταν εὔτεκνος. Τώρα μέ τήν φιλοξενία μου τῆς πέθανε τό ἀγαπητό της παιδί καί αὐτή ὀδύρεται. Αὐτόν τόν μισθό ἔδωσα στήν γυναίκα γιά τήν καλή της φιλοξενία;» Σκεπτόμενος, λοιπόν, τό συμβάν καί ντρεπόμενος γι᾿ αὐτό ἄρχισε νά ἐννοεῖ ὅτι τό συμβάν δέν εἶναι φυσικό, ἀλλά προέρχεται ἀπό τόν Θεό καί ὅτι κάτι θέλει νά τοῦ πεῖ ὁ Θεός μ᾿ αὐτό: «Αἰσχυνόμενος τό συμβάν ὁ Ἠλίας καί καθ᾿ ἑαυτόν περιστρέφων τό πρᾶγμα, ᾔσθετο τέχνην οὖσαν τοῦ πάντων Δεσπότου τό γεγενημένον, ᾔσθετο τήν τέχνην τήν θείαν». Καί κατάλαβε ὁ Ἠλίας τήν τέχνη καί τόν σκοπό τοῦ Θεοῦ: Ἤθελε νά τόν κάνει σπλαγχνικό πρός τόν Ἰσραήλ. Ἄς μεταφράσω τήν σχετική περικοπή ἀπό τήν ὁμιλία τοῦ Χρυσοστόμου. Ὁ ἱερός πατήρ παριστάνει τόν Ἠλία νά λέγει: «Δέν εἶναι τό συμβάν φυσικός θάνατος· εἶναι, Θεέ, ἀπό τήν δική σου τέχνη καί κατ᾿ ἀνάγκην μέ κάνεις φιλάνθρωπο. Ὥστε, ὅταν σοῦ πῶ, “Ἐλέησε Κύριε τό νεκρό παιδί τῆς χήρας”, θά μοῦ πεῖς καί σύ – “Ἐλέησε τό παιδί μου τόν Ἰσραήλ”. Μέ ὠθεῖς γιά φιλανθρωπία, Θεέ. Καταλαβαίνω τά τεχνάσματά σου Κύριε, γιατί ὅταν θά σοῦ πῶ ἐγώ, “Σῶσε τό παιδί τῆς χήρας τό νεκρό”, θά μοῦ πεῖς: “Οἰκτείρησε καί σύ τόν Ἰσραήλ τόν νεκρό ἀπό τήν πείνα. Μοῦ ζητᾶς χάρη, ἀλλά κάνε καί σύ χάρη. Λύσε τήν  ἀπόφαση τοῦ λιμοῦ καί λύνω καί ἐγώ τόν θάνατο τοῦ υἱοῦ τῆς χήρας”».

Τότε, λοιπόν, ἀδελφοί, ὅταν εἶδε ὁ Θεός ὅτι ὁ Ἠλίας ἔγινε φιλανθρωπότερος, τότε τόν στέλνει στόν Ἀχαάβ νά τοῦ ἀναγγείλει ὅτι θά λυθεῖ ἡ τιμωρία: «Πορεύθητι – τοῦ εἶπε – καί ὄφθητι τῷ Ἀχαάβ καί δώσω ὑετόν ἐπί πρόσωπον τῆς γῆς» (Γ΄ Βασ. 18,1). Ἄς παρατηρήσουμε ὅμως ὅτι ὁ Θεός ἔδωσε στόν προφήτη νά πεῖ αὐτά τά λόγια φιλανθρωπίας γιά τήν λύση τοῦ λιμοῦ, ὅταν καί ὁ ἴδιος ὁ προφήτης ἔγινε φιλανθρωπότερος. Καί ἄς παρατηρήσουμε ἀκόμη ὅτι δέν ἔλυσε ὁ Θεός μόνος του τόν λιμό χωρίς πρῶτα νά τό ἀναγγείλει ὁ προφήτης του, ὁ ὁποῖος καί προανήγγειλε τήν ἔναρξη τοῦ λιμοῦ. [9]

Τρέχει, λοιπόν, τώρα ὁ προφήτης Ἠλίας σ᾿ ὅλη τήν χώρα καί κηρύττει τήν λύση τῆς τιμωρίας, ὅτι θά ἔρθει βροχή στήν γῆ. Ἀλλά ἐκεῖ πού πήγαινε νά κηρύξει αὐτό τό χαρμόσυνο μήνυμα, ἔβλεπε πάλι ἀσέβειες καί παραβάσεις τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ καί σκεπτόταν νέα τιμωρία κατά τοῦ λαοῦ. «Πάλιν τήν αὐτῶν ἀσέβειαν θεασάμενος, ἐμελέτα τινά τιμωρίας κατ᾿ αὐτῶν ἀπόφασιν λυπηράν».

Βλέποντας, λοιπόν ὁ Θεός τόν Ἠλία, λέει ὁ Χρυσόστομος, ὅτι δέν εἶναι συμπαθητικός στά ἁμαρτήματα τῶν ἀνθρώπων, τόν χωρίζει ἀπ᾿ αὐτούς, δέν τόν ἀφήνει νά κατοικήσει μαζί τους! [10] Σάν νά τοῦ λέει, ὅπως τό φαντάζεται ὁ Χρυσόστομος· παραθέτω μεταφρασμένη τήν περικοπή: «Ἐγώ, ὦ Ἠλία, γνωρίζω τόν ζῆλο σου καί ἀναγνωρίζω τήν πολιτεία σου. Ὅμως, εὐσπλαγχνίζομαι τούς ἁμαρτωλούς ὅταν τιμωροῦνται πολύ. Ἀλλά ἐσύ ἐκδικεῖσαι πολύ τήν ἀσέβεια, οἱ ἄνθρωποι ὅμως συνεχῶς ἁμαρτάνουν. Σᾶς χωρίζω ἀπό τό νά συγκατοικεῖτε. Ἐσύ, ἀφοῦ δέν μπορεῖς νά ὑπομένεις τούς ἁμαρτωλούς, πήγαινε μέχρι τόν οὐρανό. Στήν γῆ θά κατέβω Ἐγώ. Ἄν ἐσύ, Ἠλία, μείνεις γιά πολύ στήν γῆ θά χαθεῖ τό ἀνθρώπινο γένος, γιατί συνεχῶς θά τούς τιμωρεῖς. Τί θά γίνει, λοιπόν; Πήγαινε, Ἠλία, μέχρι στόν οὐρανό. Δέν μπορεῖ ἡ φωτιά νά εἶναι μαζί μέ τά καλάμια! Σοῦ δίνω τήν χαρά νά συγκατοικεῖς μέ ἀναμάρτητους· μεῖνε μαζί μέ τούς χορούς τῶν ἀγγέλων. Πήγαινε, λοιπόν, πρός τόν οὐρανό. Μέ τούς ἁμαρτωλούς θά κατοικήσω ἐγώ. Ἐγώ, πού θέλω νά φέρω στόν ὧμο μου τό πλανεμένο πρόβατο. Ἐγώ πού θά πῶ σέ ὅλους τούς ἁμαρτωλούς: “Ἐλᾶτε σέ μένα ὅλοι οἱ βεβαρυμένοι”· δέν θά σᾶς κολάσω, ἀλλά “θά σᾶς ἀναπαύσω”. Σ᾿ Αὐτόν τόν Λυτρωτή, πού ἀναπαύει τούς ἁμαρτωλούς ἄς εἶναι δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων, Ἀμήν». [11]

Ἄς ἔχουμε, ἀγαπητοί μου, τήν μεγάλη ἀρετή τῆς ἀγάπης καί φιλανθρωπίας πρός ὅλους καί σ᾿ αὐτούς τούς ἁμαρτωλούς. Χωρίς αὐτή τήν φιλανθρωπία, ὅπως μᾶς εἶπε ἡ ὡραία αὐτή ὁμιλία τοῦ Χρυσοστόμου, δέν εἶναι δεκτός ἀπό τόν Θεό καί αὐτός ὁ ζῆλος μας γι᾿ Αὐτόν. Καί ὁ μέν προφήτης Ἠλίας εἶχε τήν ὀξύτητα πρός τόν ἀποστάτη Ἰσραήλ, ἀλλά ὁ ἴδιος ἦταν καθαρός καί ἁγνός. Ἐμεῖς ὅμως, πού εἴμαστε βεβαρυμένοι μέ ἁμαρτήματα, πῶς τό τολμᾶμε καί εἴμαστε αὐστηροί στούς ἁμαρτωλούς καί ζητᾶμε μάλιστα τήν τιμωρία τους; Ὄχι! Ἄς γίνουμε ἐλεήμονες καί εὐσπλαχνικοί πρός ὅλους, γιά νά εὕρει ἔλεος καί ἡ δική μας ψυχή ἀπό τόν Παντελεήμονα Θεό, ΑΜΗΝ.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

* Τήν ὁμιλία τοῦ ἱεροῦ πατρός θά βρεῖ ὁ ἐνδιαφερόμενος εἰς MPG 56, 583-586.

1. «Ἀγαθός, φησί, περί αὐτούς ὁ Θεός καί μικροῖς παρ᾿ αὐτῶν θεραπεύεται δάκρυσι».

2. «Τί οὖν, ἄν κολακευθῶ παρ᾿ ἐκείνων διά μετανοίας, Ἠλία, ἄν δάκρυα προσφέροντας ἐκείνους θεάσωμαι, ἄν ἐπί τάς πλημμελείας μετανοοῦντας, εὐθύς μή δώσω ὑετόν;».

3. «Οὐχ, ὅταν, φησί, σοί δόξῃ, λύσεις τήν τιμωρίαν (σοί γάρ ἀεί δοκεῖ τό φιλανθρωπεύεσθαι), ἀλλά ὅταν περί αὐτῶν ἱκετεύσω, ὅταν ἐμοῦ κρίνοντος, ὅταν ἀρκοῦσαν ἐπιδείξωνται τήν τῆς ψυχῆς μεταμέλειαν».

4. Ὁ Θεός δείχνει φιλανθρωπία στόν προφήτη ἀπό τήν ὁποία σκοπεύει τήν διδαχή του: «Οὐδέ αὐτήν τήν τῆς φιλανθρωπίας ὁδόν ἄνευ τῆς σοφίας ποιούμενος».

5. Καί πῶς τά τρέφει ὁ Θεός; Ὁ Χρυσόστομος ἑρμηνεύει: «Κεχηνότες γάρ εἰς ἀέρα τῶν κοράκων οἱ νεοσσοί καί παρά τῶν γονέων μή τρεφόμενοι, ἔχουσιν αὐτοί ζῶα μικρά τινα τήν θείαν ἐπιπέμπουσαν πρόνοιαν διακονούμενα, καί οὕτως ἐκ τοῦ ἀέρος ἐκεῖνα δεχόμενοι, πρός αὔξησιν τρέφονται».

6. «Ἐπειδή τοίνυν μισοτεκνίαν ὁ Ἠλίας κατά Ἰουδαίων ὡς τέκνων ἀχρήστων ἀνέλαβε, διά μισοτέκνων πατέρων πρεσβεύεται πρός αὐτόν ὁ Θεός, μονονουχί τοῦτο πρός τόν Ἠλίαν σεσιγημένως βοῶν· Μή τοσαύτη παρά σοί κατά Ἰουδαίων μισοτεκνία, ὅση τοῖς κόραξι κατά τῶν νεοσσῶν τῶν οἰκείων; Ἀλλ᾿ ὅρα νῦν μεταβεβλημένους τούς κόρακας· ὅρα τήν ἐκείνων, ὦ Ἠλία, φιλανθρωπίαν· οἱ περί τούς οἰκείους ἀπάνθρωποι νεοσσούς, σοῦ γίνονται ξενοδόχοι φιλότιμοι».

7. «Ὡς οὖν εἶδεν ὁ Θεός τόν Ἠλίαν οὐκ ἐνδιδόντα, συστέλλει πάλιν τήν διά τῶν κοράκων τροφήν, πρός καταλλαγάς αὐτόν βιαζόμενος, ἵνα τῷ λιμῷ βιασθείς τήν ἀπόφασιν κἄν δι᾿ ἑαυτοῦ λύσῃ».

8. «... Ἵνα ἀκούσας τό, “ἐθνική”, μυσάζηται τήν τροφήν καί παρακαλέσῃ τόν Θεόν εἰς χορηγίαν τῶν ὄμβρων».

9. Ὁ Θεός σάν νά εἶπε στόν προφήτη Ἠλία: «Οὐ καταλλασσόμενος χωρίς σοῦ καταλλάσσομαι· σύ παράσχου τοῖς κολαζομένοις τήν χάριν. Ἐγώ λάθρα πρός σέ ὑπέρ ἐκείνων πρεσβεύομαι· σύ δέ γενοῦ τῶν καταλλαγῶν χορηγός φανερός... Σύ τάς καταλλαγάς καταμήνυσον, σύ τήν τῶν ὄμβρων χορηγίαν ἀπόφηναι· ἐγώ δέ ταῖς σαῖς ἀποφάσεσιν ὑπογράφω».

10. «Ὁρῶν αὐτόν μή χωροῦντα πρός φιλανθρωπίαν τήν τῶν πταιόντων, χωρίζει τόν Ἠλίαν τῆς μετά τῶν ἁμαρτωλῶν συγκατοικήσεως»!

11. MPG. 56,586.