ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ (1)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Ἡ «Παλαιά Διαθήκη», ὅπως τήν λέγουμε ἐμεῖς, εἶναι μία συλλογή ἱερῶν γραπτῶν, πού οἱ Ἰουδαῖοι καλοῦσαν «Νόμο» (Τωρά), «Προφῆτες» (Νεμπιίμ) καί «Ἁγιόγραφα» (Κεθουβίμ) καί ἐκφράζει τήν παλαιά συμφωνία-συνθήκη (αὐτό σημαίνει ἡ λέξη «Διαθήκη») μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων.

Ὁ προφήτης Ἰερεμίας ὅμως εἶχε προφητεύσει ὅτι ὁ Θεός θά συνάψει καί νέα συμφωνία, «Καινή Διαθήκη», μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, ἐπειδή ἀθετήθηκε ἀπ᾿ αὐτούς ἡ παλαιά Του συμφωνία (Ἰερ. 38,31). Ἔτσι οἱ Χριστιανοί ὀνόμασαν ὡς «Καινή Διαθήκη» τά γραπτά ἐκεῖνα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, πού ἐξέφραζαν τήν νέα συμφωνία αὐτή τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων. Ἐπειδή ὅμως οἱ Ἰουδαῖοι δέν δέχονται τήν Καινή Διαθήκη, γι᾿ αὐτό δέν ὁμιλοῦν περί «Παλαιᾶς Διαθήκης», γιατί ἡ ἔκφραση αὐτή συνεπάγεται «Καινή Διαθήκη». Ἔτσι ὀνομάζουν τήν βίβλο τους «Τανάκ» (τνκ) ἀπό τά ἀρχικά σύμφωνα τῆς τριμεροῦς διαιρέσεως Tωρά, Nεμπιίμ καί Kεθουβίμ.

Θεωροῦμε ὡς πολύ ἀπαραίτητο νά δώσουμε εἰσαγωγικῶς μερικές γενικές πληροφορίες περί τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, γνωστές ἄλλωστε ἀπό γραφέντα λαμπρά ἔργα τῶν ἐρευνητῶν τῆς Ἐπιστήμης τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πληροφορίες περί τοῦ γεωγραφικοῦ καί ἱστορικοῦ χώρου στόν ὁποῖο γεννήθηκε αὐτή, ὥστε νά νοήσουμε μέ ὅλα αὐτά καλύτερα τήν ἑρμηνεία της καί τήν ἀξία της καί νά τήν ἀγαπήσουμε περισσότερο.

Η ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ

ΤΟ «ΕΥΦΟΡΟ ΤΟΞΟ»

Ἡ χώρα τοῦ Ἰσραήλ, ὀνομάζεται ἀπό τήν Ἁγία Γραφή «Χαναάν» ἀπό δέ τούς παλαιούς καί συγχρόνους γεωγράφους ὀνομάζεται «Παλαιστίνη», δηλαδή, χώρα τῶν Φιλισταίων. Ἡ χώρα αὐτή εἶναι ἕνα μικρό τμῆμα τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ κόσμου, τήν ὁποία ἐμεῖς ὀνομάζουμε «Ἐγγύς Ἀνατολή». Μέ τόν ὅρο «Ἐγγύς Ἀνατολή» ἐννοοῦμε τήν περιοχή ἀπό τίς δυτικές ἀκτές τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί τήν Αἴγυπτο, μέχρι τίς ἀνατολικές ἀκτές τῆς Κασπίας καί τήν Περσία καί ἀπό τήν Μαύρη Θάλασσα καί τά βουνά τοῦ Καυκάσου μέχρι τό νότιο ἄκρο τῆς Ἐρυθρᾶς Θάλασσας καί τήν Ἀραβία. Σ᾿ αὐτή τήν περιοχή ἄνθισε ὁ πρώιμος πολιτισμός πού μᾶς ἐνδιαφέρει καί πού πρέπει νά μελετήσει ὁ ἑρμηνευτής τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

Τό κέντρο τῆς Ἐγγύς Ἀνατολῆς μοιάζει μέ μία ἡμισέληνο εὔφορης γῆς, ἡ ὁποία ξεκινᾶ ἀπό τήν κεφαλή τοῦ Περσικοῦ Κόλπου, προχωρεῖ βόρεια πρός τίς πηγές τοῦ Τίγρη, στρεφόμενη ἔπειτα δυτικά μέχρι τόν Εὐφράτη στό Καρκέμις. Στήν συνέχεια κλίνοντας πρός τά νοτιοδυτικά φθάνει διά τῆς Συρίας καί τῆς Παλαιστίνης μέχρι τήν ἔρημο τοῦ Σινᾶ. Στήν ἄλλη πλευρά αὐτῆς τῆς ἐρήμου μπορεῖ νά δεῖ κανείς ἕνα εἶδος ἐπέκτασης τῆς Εὔφορης Ἡμισελήνου στήν στενή κοιλάδα τήν ἐκτεινόμενη πρός Νότο, κατά μῆκος τοῦ ποταμοῦ Νείλου, μέχρι τήν Αἰθιοπία καί τήν Ἀβησσυνία, πού τό ἀρχαῖο ὄνομά της ἦταν Πούντ.

Αὐτή ἡ λωρίδα εὔφορης γῆς, πού ἔχει σχῆμα ἡμισελήνου, συνορεύει βόρεια μέ τά βουνά τοῦ Ταύρου τῆς Ἀρμενίας καί μέ τό ὀροπέδιο τῆς Κεντρικῆς Μικρᾶς Ἀσίας· ἀνατολικά συνορεύει μέ τά βουνά τοῦ Ζάγρου καί τίς περιοχές πού εἶναι γνωστές ὡς Μηδία, Ἐλάμ καί Περσία· δυτικά μέ τήν Μεσόγειο Θάλασσα καί τήν ἀφρικανική ἔρημο καί νότια μέ τήν τεράστια χώρα-ἔρημο τῆς Ἀραβίας. Σ᾿ ὅλη τήν ἀρχαία ἱστορία οἱ φυλές πού ζοῦσαν ἔξω ἀπό τίς εὔφορες χῶρες τῆς Ἡμισελήνου ἤθελαν καί αὐτές πιό ἄνετη καί πολιτισμένη ζωή καί γι᾿ αὐτό διείσδυαν  κατά καιρούς σ᾿ αὐτές.

Σ᾿ αὐτή τήν ζώνη εὔφορης γῆς δύο περιοχές συγκέντρωσαν μεγάλο ἀνθρώπινο πληθυσμό: Ἡ Αἴγυπτος καί ἡ Μεσοποταμία (δηλ. ἡ περιοχή μεταξύ Τίγρη καί Εὐφράτη), οἱ ὁποῖες γιά τόν λόγο αὐτό ἔγιναν κέντρα μεγάλων αὐτοκρατοριῶν. Αἰτία τῆς συγκέντρωσης μεγάλου ἀνθρωπίνου πληθυσμοῦ στά δύο αὐτά ἄκρα τῆς Εὐφόρου Ἡμισελήνου ἦταν οἱ μεγάλες πεδιάδες τῶν περιοχῶν αὐτῶν, τῆς Μεσοποταμίας καί τῆς Αἰγύπτου, πού μποροῦσαν νά συντηρήσουν μεγάλους ὁμοιογενεῖς πληθυσμούς. Οἱ περιοχές μεταξύ τῶν δύο αὐτῶν πεδιάδων, ἄν καί ἦταν καί αὐτές εὔφορες, ὅμως, κατά τήν γεωγραφική τους δομή, ἦταν περισσότερο κατατετμημένες ἀπό βουνά, ὀρεινές περιοχές καί κοιλάδες. Οἱ περιοχές αὐτές δέν μποροῦσαν νά συντηρήσουν μεγάλο πληθυσμό καί μάλιστα ὁμοιογενῆ καί ἑνωμένο, ὅπως οἱ προηγούμενες πεδινές περιοχές.

Ἡ Παλαιστίνη εἶναι τό τελευταῖο κομμάτι αὐτῶν τῶν μέσων χωρῶν στά νοτιοδυτικά. Ὅλες οἱ διά ξηρᾶς ἐμπορικές συναλλαγές ἀνάμεσα σέ Μεσοποταμία καί Αἴγυπτο ἔπρεπε ὁπωσδήποτε νά περάσουν ἀπό τήν περιοχή αὐτή. Γι᾿ αὐτό καί οἱ δύο μεγάλες αὐτοκρατορίες, οἱ εὑρισκόμενες ἀντιστοίχως στό ἕνα καί στό ἄλλο ἄκρο τῆς Εὐφόρου Ἡμισελήνου, ἤθελαν πάσῃ θυσίᾳ νά τήν κατέχουν γιά νά ἐλέγχουν τίς ἐμπορικές ὁδούς. Ὅταν μάλιστα ἡ Αἴγυπτος καί ἡ Μεσοποταμία, εἶχαν πόλεμο ἤ ἀντιπαλότητα ἡ μία πρός τήν ἄλλη, οἱ στρατοί τους ἔπρεπε νά διασχίσουν τήν Παλαιστίνη. Σ᾿ αὐτές τίς γεωγραφικές συνθῆκες εὑρίσκεται τό κλειδί γιά τήν ἐξήγηση πολλῶν γεγονότων σχετικῶν μέ τήν ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ.

Ὅπως εἴπαμε, στόν χῶρο τοῦ Εὐφόρου Τόξου βρῆκε πολύ νωρίς καταφύγιο ἕνας σπουδαῖος πληθυσμός καί ἀνέπτυξε μεγάλες ἑστίες πολιτισμοῦ. Οἱ μεγαλύτερες συγκεντρώσεις πληθυσμῶν ἔγιναν, ξαναλέγουμε, στήν κοιλάδα καί στό Δέλτα τοῦ Νείλου καί στίς ἐκβολές τοῦ Τίγρη καί τοῦ Εὐφράτη. Μεταξύ αὐτῶν τῶν δύο ἄκρων ἡ κυκλοφορία ἦταν ἔντονη. Ὁ κύριος δρόμος ἀκολουθοῦσε τόν Εὐφράτη, διέσχιζε τήν Συρία διά μέσου τοῦ Παλμίρ καί τῆς Δαμασκοῦ, τήν Παλαιστίνη διά μέσου τῆς Μεγγιδώ καί τῆς Γκιάφα, γιά νά φθάσει διά μέσου τῆς Γάζας καί Ραφίας στην Αἴγυπτο. Στήν Δαμασκό μποροῦσε νά πάρει κανείς τόν δρόμο τῆς Ὑπεριορδανίας, πού ἐπέτρεπε νά πάει στήν Ἀραβία διά μέσου τῆς Ἐλάθ καί στήν Αἴγυπτο διά τῆς Χερσονήσου τοῦ Σινᾶ. Ἕνα τελευταῖο δρομολόγιο, πού ἀκολουθοῦσαν πιό συχνά οἱ μεταφορεῖς, πήγαινε κατ᾿ εὐθεῖαν ἀπό τόν Εὐφράτη στά Φοινικικά λιμάνια (Τύρος, Σιδών καί Βύβλος), ἀπ᾿ ὅπου ἐξασφάλιζε κανείς τόν σύνδεσμο μέ τήν Αἴγυπτο. Σ᾿ αὐτούς τούς μεγάλους δρόμους ἐπικοινωνίας κυκλοφοροῦσαν προϊόντα, στρατεύματα  καί ἰδέες.

Τό Εὔφορο Τόξο δέν ἦταν ἕνας κλειστός κόσμος. Ἐπικοινωνοῦσε κατ᾿ εὐθεῖαν μέ τήν Ἀραβία, μέ τήν Ἀφρική, διά μέσου τῆς Αἰγύπτου καί τῆς Νουβίας, μέ τήν Ἰνδία διά μέσου τοῦ Ἰράν καί ἐπίσης ἐπικοινωνοῦσε μέ τήν Δύση: Τήν Κύπρο, τήν Κρήτη, τά ἑλληνικά νησιά, τήν Ἰωνία, τήν ἠπειρωτική Ἑλλάδα καί τήν Ἰταλία. Μεταξύ τοῦ Εὐφόρου τόξου καί τῆς λεκάνης τῆς Μεσογείου ὑπῆρχαν πάντοτε ἐμπορικές συναλλαγές, πράγμα πού ἔδινε στίς χῶρες τῆς Μεσογείου καί τῆς Ἐγγύς Ἀνατολῆς μιά κάποια πολιτιστική ἑνότητα.

(Συνεχίζεται)