Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΙΩΗΛ 2

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΙΩΗΛ

Ἡ ἐπιγραφή τοῦ βιβλίου (1,1)

        Κείμενον Ο´

1,1 Λόγος Κυρίου, ὃς ἐγενήθη πρὸς Ἰωὴλ τὸν τοῦ Βαθουήλ. 

 Μετάφραση

1,1 Ὁ λόγος τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος δόθηκε στόν Ἰωήλ, τόν υἱό τοῦ Βαθουήλ. α

α. «Πατουέλ» κατά τό Ἑβρ.

Ἡ πρώτη ἐπιδρομή τῆς ἀκρίδας (1,2-20)

Ὁλόκληρο αὐτό τό κεφάλαιο περιγράφει τήν πρώτη ἐπιδρομή τῆς ἀκρίδας κατά τῆς ἰουδαϊκῆς γῆς καί προτρέπει ἔπειτα σέ μετάνοια καί θρῆνο γιά τήν συμφορά αὐτή. Ἔτσι, ὅλο τό κεφάλαιο χωρίζεται σέ δύο μέρη:

Στό πρῶτο μέρος (στίχ. 2-12) ὁ προφήτης Ἰωήλ περιγράφει τήν τέλεια καταστροφή τῆς χώρας πού ἐπέφερε ἡ ἐπιδρομή τῆς ἀκρίδας καί προσκαλεῖ ἔπειτα τούς γεωργούς νά κλάψουν γιά τόν ἀφανισμό ὅλης τῆς βλάστησης τῆς χώρας. Στό δεύτερο μέρος (στίχ. 13-20) ὁ Προφήτης προτρέπει τούς ἱερεῖς νά κηρύξουν νηστεία καί νά καλέσουν τόν λαό σέ θρῆνο γιά τά ἁμαρτήματά τους. Καί πραγματικά στούς στίχ. 15 ἑξ. ἀκοῦμε τόν θρῆνο τοῦ λαοῦ στόν ὁποῖο περιγράφεται ἡ καταστροφή τῶν ἀναγκαίων μέσων τῆς ζωῆς. – Ὁ Προφήτης περιγράφει μιά πραγματική ἐπιδρομή ἀκρίδας, πού συνοδεύεται ἀπό τόν γνωστό καυστικό ἄνεμο, τόν λίβα, ὁ ὁποῖος συμπληρώνει τό καταστρεπτικό ἔργο της (στίχ. 19). Τέλος, ἀφοῦ ἐξέλιπε ὅλη ἡ φυτική ζωή, ὁ Προφήτης παριστάνει στήν περικοπή μας τά ζῶα καταπονημένα ἀπό τήν πείνα καί τήν δίψα νά προσβλέπουν μέ ἀνοικτό τό στόμα πρός τόν Θεό, τόν χορηγό τῆς βροχῆς, τόν παρέχοντα τήν βλάστηση τῆς γῆς (στίχ. 20).

Κείμενον Ο´
1,2 Ἀκούσατε ταῦτα, οἱ πρεσβύτεροι, καὶ ἐνωτίσασθε, πάντες οἱ κατοικοῦντες τὴν γῆν. Εἰ γέγονε τοιαῦτα ἐν ταῖς ἡμέραις ὑμῶν ἢ ἐν ταῖς ἡμέραις τῶν πατέρων ὑμῶν; 3 Ὑπὲρ αὐτῶν τοῖς τέκνοις ὑμῶν διηγήσασθε, καὶ τὰ τέκνα ὑμῶν τοῖς τέκνοις αὐτῶν, καὶ τὰ τέκνα αὐτῶν εἰς γενεὰν ἑτέραν. 4 Τὰ κατάλοιπα τῆς κάμπης κατέφαγεν ἡ ἀκρίς, καὶ τὰ κατάλοιπα τῆς ἀκρίδος κατέφαγεν ὁ βροῦχος, καὶ τὰ κατάλοιπα τοῦ βρούχου κατέφαγεν ἡ ἐρυσίβη. 5 Ἐκνήψατε, οἱ μεθύοντες, ἐξ οἴνου αὐτῶν καὶ κλαύσατε· θρηνήσατε, πάντες οἱ πίνοντες οἶνον εἰς μέθην, ὅτι ἐξῄρθη ἐκ στόματος ὑμῶν εὐφροσύνη καὶ χαρά. 6 Ὅτι ἔθνος ἀνέβη ἐπὶ τὴν γῆν μου ἰσχυρὸν καὶ ἀναρίθμητον, οἱ ὀδόντες αὐτοῦ, ὀδόντες λέοντος, καὶ αἱ μύλαι αὐτοῦ σκύμνου. 7 Ἔθετο τὴν ἄμπελόν μου εἰς ἀφανισμὸν καὶ τὰς συκᾶς μου εἰς συγκλασμόν· ἐρευνῶν ἐξηρεύνησεν αὐτὴν καὶ ἔῤῥιψεν, ἐλεύκανε τὰ κλήματα αὐτῆς. 8 Θρήνησον πρός με ὑπὲρ νύμφην περιεζωσμένην σάκκον ἐπὶ τὸν ἄνδρα αὐτῆς τὸν παρθενικόν. 9 Ἐξῇρται θυσία καὶ σπονδὴ ἐξ οἴκου Κυρίου. Πενθεῖτε, οἱ ἱερεῖς οἱ λειτουργοῦντες θυσιαστηρίῳ Κυρίου· 10 ὅτι τεταλαιπώρη­κε τὰ πεδία· πενθείτω ἡ γῆ, ὅτι τεταλαιπώρηκε σῖ­τος, ἐξηράνθη οἶνος, ὠλιγώθη ἔλαιον. 11 Ἐξηράνθησαν γεωργοί· θρηνεῖτε, κτήματα, ὑπὲρ πυ­ροῦ καὶ κριθῆς, ὅτι ἀπόλωλε τρυγητὸς ἐξ ἀγροῦ· 12 ἡ ἄμπελος ἐξηράνθη, καὶ αἱ συκαῖ ὠλιγώθησαν· ῥόα καὶ φοῖνιξ καὶ μῆ­λον καί πάντα τὰ ξύλα τοῦ ἀγροῦ ἐξηράνθησαν, ὅτι ᾔσχυναν χαρὰν οἱ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων. 13 Περιζώσασθε καὶ κόπτεσθε, οἱ ἱερεῖς, θρηνεῖτε οἱ λειτουργοῦντες θυσιαστηρίῳ· εἰσέλθετε ὑπνώσατε ἐν σάκκοις λειτουργοῦντες Θεῷ, ὅτι ἀπέσχηκεν ἐξ οἴκου Θεοῦ ὑμῶν θυσία καὶ σπονδή. 14 Ἁγιάσατε νηστείαν, κηρύξατε θεραπείαν, συναγάγετε πρεσβυτέρους πάντας κατοικοῦντας γῆν εἰς οἶκον Θεοῦ ὑμῶν καὶ κεκράξετε πρὸς Κύριον ἐκ­τενῶς· 15 οἴμοι, οἴμοι, οἴμοι εἰς ἡμέραν, ὅτι ἐγ­γὺς ἡ ἡμέρα Κυρίου καὶ ὡς ταλαιπωρία ἐκ ταλαιπωρίας ἥ­ξει. 16 Κατέναντι τῶν ὀ­φθαλμῶν ὑμῶν βρώματα ἐξωλοθρεύθη, ἐξ οἴκου Θεοῦ ὑμῶν εὐφροσύνη καὶ χαρά. 17 Ἐσκίρτησαν δαμάλεις ἐπὶ ταῖς φάτναις αὐτῶν, ἠ­φανίσθησαν θησαυροί, κατεσκάφησαν ληνοί, ὅτι ἐξηράνθη σῖτος. 18 Τί ἀποθήσομεν ἑ­αυτοῖς; Ἔκλαυσαν βουκόλια βοῶν, ὅτι οὐχ ὑπῆρχε νομὴ αὐτοῖς, καὶ τὰ ποίμνια τῶν προβάτων ἠφανίσθησαν. 19 Πρὸς σέ, Κύριε, βοήσομαι, ὅτι πῦρ ἀνήλωσε τὰ ὡραῖα τῆς ἐρήμου, καὶ φλὸξ ἀνῆψε πάντα τὰ ξύλα τοῦ ἀγροῦ· 20 καὶ τὰ κτήνη τοῦ πεδίου ἀνέβλεψαν πρὸς σέ, ὅτι ἐξηράνθησαν ἀφέσεις ὑδάτων καὶ πῦρ κα- τέφαγε τὰ ὡραῖα τῆς ἐρήμου.

Μετάφραση

1,2 Ἀκοῦστε αὐτό οἱ γέροντες

καί ἀκροαστῆτε ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς γῆς!

Ἔχει γίνει ποτέ τέτοιο πράγμα στίς μέρες σας

ἤ στίς μέρες τῶν πατέρων σας;

3 Πέστε το στά παιδιά σας

καί τά παιδιά σας στά παιδιά τους

καί τά παιδιά τους στήν ἑπόμενη γενεά:

4 Ὅ,τι ἄφησε ἡ κάμπη, 
τό ἔφαγε ἡ ἀκρίδα

καί ὅ,τι ἄφησε ἡ ἀκρίδα 
τό ἔφαγε ὁ βροῦχος

καί ὅ,τι ἄφησε ὁ βροῦχος 
τό ἔφαγε ἡ ἐρυσίβη.

5 Ἀνανῆψτε ἀπό τό κρασί σας
οἱ μέθυσοι καί κλάψτε·

θρηνῆστε ὅλοι οἱ οἰνοπότες,

γιατί χάθηκε ἀπό τό στόμα σας ἡ εὐφροσύνη

καί ἡ χαρά σας (δηλαδή, τό κρασί).

6 Ἀλήθεια! Ἕνα ἔθνος ἦλθε ἐναντίον τῆς χώρας μου 
(ἔθνος) ἰσχυρό καί ἀναρίθμητο·

τά δόντια του εἶναι δόντια λιονταριοῦ

καί οἱ μυλόδοντές του σάν τῆς λέαινας.

7 Ἀφάνισε τό ἀμπέλι μου

καί κατέκοψε τήν συκιά μου·

τήν ξεφλούδισε τελείως

καί τήν κατέστρεψε,

ἔγιναν λευκά τά κλήματά της.

8 Θρήνησε σάν παρθένα ζωσμένη σάκκο

γιά τόν μνηστήρα τῆς νεότητάς της.

9 Θυσία καί σπονδή ἔπαυσε
ἀπό τόν οἶκο τοῦ Κυρίου·

πενθεῖτε ἱερεῖς οἱ λειτουργοί τοῦ θυσιαστηρίου.

10 Ἔρημη ἔγινε ἡ χώρα·

πένθος ἁπλώθηκε στούς ἀγρούς,

γιατί τά σιτηρά καταστράφηκαν,

τό κρασί στέρεψε,

τό λάδι λιγόστεψε.

11 Διαψεύστηκαν οἱ ἐλπίδες τῶν γεωργῶν·

θρηνῆστε τά κτήματα, α
γιά τό σιτάρι καί τό κριθάρι,

γιατί καταστράφηκε
ἡ συγκομιδή τοῦ ἀγροῦ.

12 Τό ἀμπέλι εἶναι ξηραμένο,

ἡ συκιά μαραμένη,

ἡ ροδιά καί ὁ φοίνικας καί ἡ μηλιά,

ὅλα τά δέντρα τοῦ ἀγροῦ ξεράθηκαν!

Ναί, ξηραμένη εἶναι ἡ χαρά
στούς υἱούς τῶν ἀνθρώπων!

13 Οἱ ἱερεῖς περιζωστῆτε (σάκκο) καί θρηνῆστε,

θρηνῆστε οἱ λειτουργοί τοῦ θυσιαστηρίου.

Ἐλᾶτε, κάνετε ἀγρυπνία μέ τόν σάκκο

οἱ λειτουργοί τοῦ Θεοῦ,

γιατί ἔπαυσαν ἀπό τόν οἶκο τοῦ Θεοῦ σας

θυσία καί σπονδή.

14 Κηρύξτε νηστεία,

καλέστε συνάθροιση,

συναθροῖστε τούς γέροντες,

ὅλους τούς κατοίκους τῆς χώρας 
στόν οἶκο τοῦ Θεοῦ σας

καί κραυγάστε πρός τόν Κύριο δυνατά:

15 Ἄχ, ἄχ, ἄχ ἡ ἡμέρα αὐτή!

γιατί ἐγγύς εἶναι ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου,

ἔρχεται ὡς καταστροφή
μετά ἀπό καταστροφή. β

16 Χάθηκε ἡ τροφή ἀπό τά μάτια μας

καί ἀπό τόν οἶκο τοῦ Θεοῦ μας

ἡ χαρά καί ἡ εὐφροσύνη.

17 Φωνάζουν οἱ ἀγελάδες στά παχνιά τους,

οἱ σιτοβολῶνες ἐρημώθηκαν,

οἱ ἀποθῆκες καταστράφηκαν,

γιατί ἐξέλιπαν τά σιτηρά.

18 Τί νά βάλουμε σ᾽ αὐτές;

Ταράχτηκαν οἱ ἀγέλες τῶν βοῶν,

γιατί δέν ὑπάρχει βοσκή γι᾽ αὐτές·

καί τά ποίμνια τῶν προβάτων ἀφανίστηκαν.

19 Σέ Σένα, Κύριε, φωνάζω, γ

γιατί ἡ φωτιά κατέφαγε
τίς βοσκές τῆς ἐρήμου

καί φλόγα κατέκαυσε
ὅλα τά δέντρα τοῦ ἀγροῦ.

20 Αὐτά τά ζῶα τοῦ ἀγροῦ
χάσκουν πρός Ἐσένα,

γιατί ξηραμένα εἶναι τά ρυάκια τῶν ὑδάτων

καί φωτιά κατέφαγε τίς βοσκές τῆς ἐρήμου.

α. «Θρηνῆστε, ἀμπελουργοί», λέει τό Ἑβρ.

β. Τό Ἑβρ. λέει: «Ἔρχεται ὡς καταστροφή ἀπό τόν Παντοδύναμο».

γ. «Φωνάζουν», διαβάζουν διορθώνοντες τό Ἑβρ.

Ἡ δεύτερη ἐπιδρομή τῆς ἀκρίδας (2,1-27)

α) Ἡ περιγραφή (2,1-11)

Εἶναι φοβερή ἡ περιγραφή τῆς ἀκρίδας πού γίνεται στό τεμάχιό μας αὐτό. Οἱ ἀκρίδες παριστάνονται σάν ἕνας τρομερός ἐχθρός παρατεταγμένος σέ μάχη μέ θαυμαστή τάξη καί πού ὁρμᾶ μέ δύναμη κατά τῆς Σιών καί τῶν κατοίκων της. Μέ τήν εἰσβολή τῶν ἀκρίδων ὁ Προφήτης συνδέει καί ἐδῶ (ὅπως καί εἰς 1,19) τόν καυστικό ἄνεμο, τόν λίβα, πού κατακαίει τά πάντα, ὥστε τέλεια νά ἔρχεται καταστροφή. Οὔτε καί στά σπίτια τους δέν μπορεί νά εἶναι οἱ ἄνθρωποι ἀσφαλεῖς, γιατί καί ἐκεῖ, ἀπό τά παράθυρα, σάν κλέφτης, εἰσβάλλει ὁ φοβερός ἐχθρός (στίχ. 9), οἱ ἀκρίδες. Γιά νά δοθεῖ δέ ζωηρότερο χρῶμα στήν περιγραφή αὐτή τῆς εἰσβολῆς τῶν ἀκρίδων ὁ Προφήτης χρησιμοποιεῖ καί ὑπερφυσικά ἀκόμη στοιχεῖα: Παριστάνονται γῆ καί οὐρανός νά σείονται (στίχ. 10), σκοτάδι καί γνόφος νά ἁπλώνεται γύρω (στίχ. 2), μιά φωτιά νά κατακαίει τά πάντα (στίχ. 3), τά ἀστέρια ψηλά νά ἀμαυρώνονται (στίχ. 10), οἱ ἀκρίδες σάν ἐχθρός νά κατέρχονται μέ ὁρμή ἀπό τά ὄρη καί νά ὁρμοῦν στίς πόλεις (στίχ. 2.5), σάν πολεμικοί ἱππεῖς μέ θορυβώδη ἅρματα ἕτοιμοι γιά μάχη (στίχ. 4. 5), οἱ λαοί νά πανικοβάλλονται καί νά γίνονται ὠχρά τά πρόσωπά τους (στίχ. 6). Στήν ὅλη φρικτή εἰκόνα δεσπόζει ἡ μορφή τοῦ Κυρίου, τοῦ Γιαχβέ, ὁ Ὁποῖος ἐξαπολύει τήν βροντή, πού ὁ φρικτός της ἀντίλαλος ἀναδίδεται στήν καταστρεφομένη γῆ (στίχ. 11). – Ἀκριβῶς ὅμως ἡ περιγραφή τῆς εἰσβολῆς τῶν ἀκρίδων μέ τά παραπάνω στοιχεῖα ἔκαναν πολλούς ἑρμηνευτές νά ποῦν ὅτι οἱ ἀκρίδες δέν εἶναι πραγματικά, ἀλλά φανταστικά καί ὑπερφυσικά ὄντα, παρμένα ἀπό τήν ἐσχατολογική φιλολογία, παράλληλα μέ τόσα ἄλλα ἔκτακτα καί ὑπερφυσικά πρόσωπα καί γεγονότα, πού πρόκειται νά ἐμφανιστοῦν πρίν ἀπό τήν ἐσχάτη ἡμέρα. Οἱ περιγραφόμενες ὅμως ἐδῶ ἀκρίδες, ὅπως καί στό Α´ κεφάλαιο, εἶναι πραγματικές. Ἀλλά τήν ἐμφάνιση τῶν ἀκρίδων, πού ἡ καταστροφική της ἐπίδραση ἦταν πραγματικά φοβερή, ὁ προφήτης Ἰωήλ τήν θεωρεῖ προάγγελο τῆς ἐσχάτης ἡμέρας καί χρησιμοποιεῖ ἔτσι ἐσχατολογικά στοιχεῖα γιά τήν περιγραφή τῆς συμβάσης φοβερῆς εἰσβολῆς τῶν ἀκρίδων. Εἶναι σάν νά περιγράφει τήν φοβερή «ἡμέρα τοῦ Γιαχβέ» (βλ. Ἀμ. 5, 18). Στά χρόνια δέ πού ζοῦσε ὁ προφήτης Ἰωήλ ἦταν ποθητή ἡ «ἡμέρα τοῦ Κυρίου», ὡς ἡμέρα λυτρώσεως, γιατί ἡ Ἰσραηλιτική κοινότητα ζοῦσε σέ δυσχερεῖς συνθῆκες.

Κείμενον Ο´
2,1 Σαλπίσατε σάλπιγγι ἐν Σιών, κηρύξατε ἐν ὄρει ἁγίῳ μου, καὶ συγχυθήτωσαν πάντες οἱ κατοικοῦντες τὴν γῆν, διότι πάρεστιν ἡμέρα Κυρίου, ὅτι ἐγγύς, 2 ἡμέρα σκότους καὶ γνόφου, ἡμέρα νεφέλης καὶ ὁμίχλης. Ὡς ὄρθρος χυθήσεται ἐπὶ τὰ ὄρη λαὸς πολὺς καὶ ἰσχυρός· ὅμοιος αὐτῷ οὐ γέγονεν ἀπὸ τοῦ αἰῶ­νος καὶ μετ᾿ αὐτὸν οὐ προστεθήσεται ἕως ἐτῶν εἰς γενεὰς γενεῶν. 3 Τὰ ἔμπροσθεν αὐ­τοῦ πῦρ ἀναλίσκον, καὶ τὰ ὀπίσω αὐτοῦ ἀναπτομένη φλόξ· ὡς παράδεισος τρυ­φῆς ἡ γῆ πρὸ προσώπου αὐτοῦ, καὶ τὰ ὄπισθεν αὐτοῦ πεδίον ἀφανισμοῦ, καὶ ἀνασῳζόμενος οὐκ ἔσται αὐτῷ. 4 Ὡς ὅρασις ἵππων ἡ ὄψις αὐτῶν, καὶ ὡς ἱππεῖς οὕτως καταδιώξονται· 5 ὡς φωνὴ ἁρμάτων ἐπὶ τὰς κορυφὰς τῶν ὀρέων ἐξαλοῦν­ται καὶ ὡς φωνὴ φλογὸς πυρὸς κατεσθιούσης καλάμην καὶ ὡς λαὸς πολὺς καὶ ἰσχυρὸς παρατασσόμενος εἰς πόλεμον. 6 Ἀπὸ προσώπου αὐ­τοῦ συντριβήσονται λαοί, πᾶν πρόσωπον ὡς πρόσκαυμα χύτρας. 7 Ὡς μαχηταὶ δραμοῦνται καὶ ὡς ἄνδρες πολεμισταί ἀναβήσονται ἐπὶ τὰ τείχη, καὶ ἕκαστος ἐν τῇ ὁδῷ αὐτοῦ πορεύσεται, καὶ οὐ μὴ ἐκκλίνουσι τὰς τρίβους αὐτῶν, 8 καὶ ἕκαστος ἀπὸ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ οὐκ ἀφέξεται, καταβαρυνόμενοι ἐν τοῖς ὅπλοις αὐτῶν πορεύσονται καὶ ἐν τοῖς βέλεσιν αὐτῶν πεσοῦνται καὶ οὐ μὴ συντελεσθῶσι. 9 Τῆς πόλεως ἐπιλήψονται καὶ ἐπὶ τῶν τειχέων δραμοῦνται καὶ ἐπὶ τὰς οἰκίας ἀναβήσονται καὶ διὰ θυρίδων εἰσελεύσονται ὡς κλέπται. 10 Πρὸ προσώπου αὐτῶν συγχυθήσεται ἡ γῆ καὶ σεισθήσεται ὁ οὐρανός, ὁ ἥλιος καὶ ἡ σελήνη συσκοτάσουσι, καὶ τὰ ἄστρα δύσουσι τὸ φέγγος αὐτῶν. 11 Καὶ Κύριος δώσει φωνὴν αὐτοῦ πρὸ προσώπου δυνάμεως αὐτοῦ, ὅτι πολλή ἐστι σφόδρα ἡ παρεμβολὴ αὐτοῦ, ὅτι ἰσχυρὰ ἔργα λόγων αὐτοῦ· διότι μεγάλη ἡ ἡμέρα Κυρίου, ἐπιφανὴς σφόδρα, καὶ τίς ἔσται ἱκανὸς αὐτῇ;

Μετάφραση

2,1 Σαλπίστε μέ τήν σάλπιγγα στήν Σιών

καί κηρύξτε (συναγερμό) στό ἅγιο ὄρος Μου.

Τρέμετε ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς γῆς,

γιατί φτάνει ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου,

μάλιστα πλησιάζει.

2 Εἶναι ἡμέρα σκότους καί γνόφου,

ἡμέρα νεφέλης καί ὁμίχλης.

Σάν αὐγή α διαχύνεται στά ὄρη,

εἶναι λαός πολύς καί ἰσχυρός.

Ὅμοιος μ᾽ αὐτόν δέν ὑπῆρξε στούς αἰῶνες

οὔτε θά ὑπάρξει μετά ἀπό αὐτόν

σ᾽ ὅλα τά χρόνια τῶν ἐρχομένων γενεῶν.

3 Φωτιά κατατρώει πρίν ἀπό αὐτόν

καί μετά ἀπό αὐτόν κατακαίει φλόγα.

Πρίν ἀπό αὐτόν ἡ χώρα ἦταν σάν παράδεισος,

ἀλλά μετά ἀπό αὐτόν ἔγινε φρικτή ἔρημος.

Κανείς δέν σώζεται ἀπ᾽ αὐτόν.

4 Ἡ μορφή του εἶναι σάν τούς ἵππους

καί τρέχουν σάν ἱππεῖς.

5 Σάν θόρυβος πολεμικῶν ἁρμάτων

πηδοῦν στίς κορυφές τῶν ὀρέων,

σάν τριγμός πύρινης φλόγας,

πού κατακαίει τόν καλαμώνα

καί σάν λαός πολύς καί ἰσχυρός

παραταγμένος σέ μάχη.

6 Μπροστά του τρέμουν λαοί,

ὅλα τά πρόσωπα γίνονται κατακόκκινα.

7 Ὁρμοῦν σάν μαχητές

σάν ἄνδρες πολεμιστές ἀνεβαίνουν τά τείχη.

Καθένας βαδίζει τόν δρόμο του,

δέν περιπλέκονται στήν πορεία τους.

8 Καθένας δέν ἀπομακρύνεται ἀπό τόν ἄλλον,

πορεύονται φορτωμένοι τά ὅπλα τους,

ὁρμοῦν μέ τά βέλη τους καί δέν βυθίζονται. β

9 Ἐπιτίθενται ἐναντίον τῆς πόλης,

τρέχουν πάνω στά τείχη,

ἀνεβαίνουν στά σπίτια 
καί μπαίνουν (σ᾽ αὐτά)
ἀπό τά παράθυρα σάν κλέφτες.

10 Ἐνώπιόν τους σείεται ἡ γῆ,

τρέμουν οἱ οὐρανοί,

ἥλιος καί σελήνη σκοτίζονται

καί τά ἀστέρια χάνουν τήν λάμψη τους,

11 ἐνῶ ὁ Κύριος βροντάει
μπροστά στό στράτευμά Του,

γιατί πολυάριθμο εἶναι τό στράτευμά Του,

γιατί ἰσχυροί εἶναι αὐτοί
πού ἐκπληρώνουν τόν λόγο Του.

Ἀλήθεια! Μεγάλη εἶναι ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου,

μεγάλη καί φοβερώτατη!

Καί ποιός μπορεῖ νά τήν ὑποφέρει;

α. Τό ἀντίστοιχο Kesahar (σάν αὐγή) τοῦ Ἑβραϊκοῦ κειμένου, πού μπορεῖ νά σημαίνει τήν ἀντανάκλαση τῶν ἡλιακῶν ἀκτίνων στίς πτέρυγες τῶν ἀκρίδων, διορθώνεται εἰς Kisehor (ὡς νέφος), πού δηλώνει τό πλῆθος τοῦ ἐχθροῦ.

β. Ὁ Χαστούπης ἀποδίδει ὡς ἑξῆς τόν στίχ. ἀπό τό Ἑβρ.:

«Δέν σπρώχνει ὁ εἷς τόν ἄλλον,

ἕκαστος βαδίζει τόν ἰδικόν του δρόμον·

καίτοι δέ πίπτουν εἰς ρεῦμα

δέν βυθίζονται».

β) Ἡ προτροπή πρός μετάνοια (2,12-17)

Στήν περικοπή αὐτή ὁ προφήτης Ἰωήλ ζητάει ἀπό τούς ἀνθρώπους νά ἐπιστρέψουν μέ ὅλη τήν καρδιά τους στόν Θεό, τόν Ὁποῖο παριστάνει ὡς μακρόθυμο καί οἰκτίρμονα (στίχ. 12.13), γι᾽ αὐτό καί ἐλπίζουν στήν εὐλογία Του (στίχ. 14). Ὁ Προφήτης ἔπειτα προτρέπει νά συγκληθοῦν ὅλοι, μικροί καί μεγάλοι, σέ ἱερή συνάθροιση (στίχ. 16) καί οἱ ἱερεῖς νά κάνουν μέ κλαυθμό μιά παράκληση στό ἱερό θυσιαστήριο τῶν ὁλοκαυτωμάτων (στιχ.17). Τήν μετάνοια, πού ζητάει ἐδῶ ὁ Προφήτης μας, δέν τήν θέλει μόνο μέ ἐξωτερικές ἐκδηλώσεις, μέ νηστεῖες, κλαυθμούς καί συναθροίσεις, ἀλλά μέ τήν συντριβή τῆς καρδιᾶς (στίχ. 12.13), μέ τήν εἰλικρινῆ ἐπιστροφή ὅλης τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου στόν Θεό. Αὐτή ἡ μετάνοια εἶναι εἰλικρινής καί δεκτή ἀπό τόν Θεό.

Κείμενον Ο´
2,12 Kαὶ νῦν λέ­γει Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν· ἐπιστράφητε πρός με ἐξ ὅλης τῆς καρδίας ὑμῶν καὶ ἐν νηστείᾳ καὶ ἐν κλαυθμῷ καὶ ἐν κοπετῷ· 13 καὶ διαῤῥήξατε τὰς καρδίας ὑμῶν καὶ μὴ τὰ ἱμάτια ὑμῶν καὶ ἐπιστράφητε πρὸς Κύριον τὸν Θεὸν ὑμῶν, ὅτι ἐλεήμων καὶ οἰκτίρμων ἐστί, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ μετανοῶν ἐπὶ ταῖς κακίαις. 14 Tίς οἶδεν εἰ ἐπιστρέψει καὶ μετανοήσει καὶ ὑπολείψεται ὀπίσω αὐτοῦ εὐλογίαν καὶ θυσίαν καὶ σπονδὴν Κυρίῳ τῷ Θεῷ ὑμῶν; 15 Σαλπίσατε σάλπιγγι ἐν Σιών, ἁ­γιάσατε νηστείαν, κηρύξατε θεραπείαν, 16 συναγάγετε λαόν, ἁγιάσατε ἐκκλησίαν, ἐκλέξασθε πρεσβυτέρους, συναγάγετε νήπια θηλάζοντα μαστούς, ἐξελθέτω νυμφίος ἐκ τοῦ κοιτῶνος αὐτοῦ καὶ νύμφη ἐκ τοῦ παστοῦ αὐτῆς. 17 Ἀνὰ μέσον τῆς κρηπῖδος τοῦ θυσιαστηρίου κλαύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ λειτουργοῦντες τῷ Κυρίῳ καὶ ἐροῦσι· φεῖσαι, Κύριε, τοῦ λαοῦ σου καὶ μὴ δῷς τὴν κληρονομίαν σου εἰς ὄνειδος τοῦ κατάρξαι αὐτῶν ἔθνη, ὅπως μὴ εἴπωσιν ἐν τοῖ ἔθνεσι· ποῦ ἐ­στιν ὁ Θεὸς αὐτῶν;

Μετάφραση

2,12 «Πλήν καί τώρα ἀκόμη»

– λόγος τοῦ Κυρίου τοῦ Θεοῦ σας –

«ἐπιστρέψτε σέ Μένα 
μέ ὅλη τήν καρδιά σας

νηστεύοντες, κλαίοντες καί θρηνοῦντες.

13 Σχίστε τήν καρδιά σας καί ὄχι τά ροῦχα σας

καί ἐπιστραφῆτε πρός Κύριο τόν Θεό σας,

γιατί εἶναι ἐλεήμονας καί οἰκτίρμονας,

μακρόθυμος καί πολυέλεος

καί λυπᾶται γιά τό κακό.

14 Ἴσως νά μεταμεληθεῖ
καί νά μήν τό κάνει

καί νά ἀφήσει εὐλογία ὄπισθέν Του,

θυσία καί σπονδή
γιά τόν Κύριο τόν Θεό σας.

15 Σαλπίστε μέ τήν σάλπιγγα στήν Σιών

κηρύξτε ἱερή νηστεία,

συγκαλέστε ἁγία συνάθροιση.

16 Συναθροῖστε τόν λαό,

καλέστε ἁγία σύναξη,

συναθροῖστε τούς γέροντες,

συγκαλέστε τά μικρά παιδιάα

καί τά θηλάζοντα νήπια στούς μαστούς.

Ἄς βγεῖ ὁ νυμφίος ἀπό τό δωμάτιό του

καί ἡ νύφη ἀπό τόν θάλαμό της.

17 Ἄς θρηνήσουν οἱ ἱερεῖς,

οἱ λειτουργοί τοῦ θυσιαστηρίου,

ἀνάμεσα στόν πρόναο καί τό θυσιαστήριο

καί ἄς ποῦν:
«Λυπήσου, Κύριε, τόν λαό Σου,

μήν κάνεις ἐπαίσχυντη
τήν κληρονομία Σου,

ὥστε νά ὑποταχθεῖ στά ἔθνη
καί νά λέγουν οἱ λαοί:

“ποῦ εἶναι ὁ Θεός τους;”». β

α. Ἡ πρόταση λείπει στούς Ο´, γράφεται ὅμως στό Ἑβρ.

β. Ὁ Βέλλας προτάσσει τούς στίχ. 15-17 τῶν στίχ. 12-14 καί γι᾽ ἄλλους σοβαρούς λόγους, ἀλλά καί διότι, ἐνῶ στό τμῆμα στίχ. 12-14 ὁ προφήτης δέν ἀρκεῖται σέ ἐξωτερικά μέσα τῆς μετανοίας, ἀλλά ζητάει μετάνοια τῆς καρδιᾶς, αἴφνης στό τμῆμα στίχ. 15-17 ἐπιβάλλονται ἐξωτερικά ἐνδεικτικά σημεῖα τῆς μετάνοιας. Γιά τούς λοιπούς λόγους τούς ἐπιβάλλοντας τήν μετάθεση τῶν στίχ. 12-14 μετά τούς στίχ. 15-17 βλ. Β. ΒΕΛΛΑ, ΜΙΧΑΙΑΣ, ΙΩΗΛ, ΟΒΔΙΟΥ σελ. 96.

γ) Ἡ ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ (2,18-27)

Τό τμῆμα αὐτό μπορεῖ νά θεωρηθεῖ ὡς ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ στήν προηγούμενη παράκληση μετανοίας τοῦ λαοῦ. Ὁ Θεός ὑπόσχεται ὅτι θά ἀπομακρύνει τόν ἀπό βορρᾶ ἐχθρό, δηλαδή τίς ἀκρίδες, καί θά τίς πετάξει ἄλλες μέν στήν Νεκρά θάλασσα καί ἄλλες στήν Μεσόγειο θάλασσα (στίχ. 20). Ἡ ἀκρίδα ὅμως δέν ἔρχεται ἀπό τόν βορρᾶ, ἀλλά ἀπό ἀνατολικά ἤ ἀπό νοτιοανατολικά. Λέει ὅμως ὁ Προφήτης ὅτι ἡ ἀκρίδα ἦρθε ἀπό τόν βορρᾶ, γιατί κατά τίς ἐσχατολογικές παραστάσεις ὁ ἐχθρός θά ἔρθει κατά τίς ἔσχατες ἡμέρες ἐναντίον τῆς Ἱερουσαλήμ ἀπό τόν βορρᾶ (Ἰεζ. κεφ. 38.39). Κινούμενος, λοιπόν, ὁ Προφήτης Ἰωήλ στίς ἐσχατολογικές παραστάσεις καί θεωρώντας, ὅπως εἴπαμε, τήν εἰσβολή τῶν ἀκρίδων ὡς προάγγελο τῆς ἐσχάτης ἡμέρας, ἐμφανίζει καί τίς ἀκρίδες ὡς ἐρχόμενες ἀπό τόν βορρᾶ. Καί ἐπειδή στό Ἰεζ. 39,11 λέγεται ὅτι ὁ ἐσχατολογικός ἐχθρός θά ταφεῖ στήν ἔρημο παρά τήν Ν. θάλασσα, τό ἴδιο λέγεται καί ἐδῶ γιά τήν ἀκρίδα. Ὁ Θεός πάλι ὑπόσχεται ὅτι θά φέρει ξανά τήν εὐφορία στήν χώρα καί μάλιστα μεγάλη καί αἰώνια, ὥστε ὁ λαός νά γνωρίσει ὅτι ὁ Κύριος, ὁ Γιαχβέ, εἶναι μαζί Του αἰώνια (στίχ. 19.25 ἑξ.). – Στήν περικοπή μας ἀκοῦμε καί τόν προφήτη μας Ἰωήλ νά διακόπτει τά λόγια τοῦ Θεοῦ καί νά ἀποτείνεται στήν χώρα, στά ζῶα καί τήν Σιών, προτρέποντάς τους σέ πανηγυρικό τόνο νά χαροῦν γιά τήν ἐρχόμενη εὐδαιμονία (στίχ. 21-24). Ἀλλά ἀκριβῶς αὐτή ἡ διακοπή στά λόγια τοῦ Θεοῦ κάνει τόν ἑρμηνευτή Βέλλα νά μεταθέσει τούς στίχ. 21-24, ὅπου μιλάει ὁ προφήτης, στό τέλος τοῦ τεμαχίου. Ἐκεῖ πραγματικά εἶναι ἡ φυσική θέση νά μιλήσει ὁ προφήτης, χωρίς νά ἔχουμε διακοπή τῶν λόγων τοῦ Θεοῦ. Ἡμεῖς ὅμως ἀκολουθοῦμε τήν θέση τῶν στίχ. στό κείμενο τῶν Ο´.

Κείμενον Ο´
2,18 Καὶ ἐζήλωσε Κύριος τὴν γῆν αὐ­τοῦ καὶ ἐφείσατο τοῦ λαοῦ αὐτοῦ. 19 Kαὶ ἀπεκρίθη Κύριος καὶ εἶπε τῷ λαῷ αὐτοῦ· ἰδοὺ ἐγὼ ἐξαποστέλλω ὑμῖν τὸν σῖτον καὶ τὸν οἶνον καὶ τὸ ἔλαιον, καὶ ἐμπλησθήσεσθε αὐτῶν, καὶ οὐ δώσω ὑμᾶς οὐκέτι εἰς ὀνειδι­σμὸν ἐν τοῖς ἔθνεσι· 20 καὶ τὸν ἀπὸ Βοῤῥᾶ ἐκδιώξω ἀφ᾿ ὑμῶν καὶ ἐξώσω αὐτὸν εἰς γῆν ἄνυδρον καὶ ἀφανιῶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ εἰς τὴν θάλασσαν τὴν πρώτην καὶ τὰ ὀ­πίσω αὐτοῦ εἰς τὴν θάλασσαν τὴν ἐσχάτην, καὶ ἀναβήσεται ἡ σαπρία αὐτοῦ, καὶ ἀναβήσεται ὁ βρόμος αὐτοῦ, ὅτι ἐμεγάλυνε τὰ ἔργα αὐτοῦ. 21 Θάρσει, γῆ, χαῖρε καὶ εὐφραίνου, ὅτι ἐμεγάλυνε Κύριος τοῦ ποιῆσαι. 22 Θαρσεῖτε, κτήνη τοῦ πεδίου, ὅτι βεβλάστηκε τὰ πεδία τῆς ἐρήμου, ὅτι ξύλον ἤνεγκε τὸν καρπὸν αὐτοῦ, συκῆ καὶ ἄμπελος ἔδωκαν τὴν ἰσχὺν αὐ­τῶν. 23 Καὶ τὰ τέκνα Σιών, χαίρετε καὶ εὐφραίνεσθε ἐπὶ τῷ Κυρίῳ Θεῷ ὑμῶν, διότι ἔδωκεν ὑμῖν τὰ βρώματα εἰς δικαιοσύνην καὶ βρέξει ὑμῖν ὑετὸν πρώϊμον καὶ ὄψιμον καθὼς ἔμπροσθεν. 24 Καὶ πλησθήσονται αἱ ἅλωνες σί­του, καὶ ὑπερεκχυθήσονται αἱ ληνοὶ οἴνου καὶ ἐλαίου. 25 Καὶ ἀνταποδώσω ὑμῖν ἀντὶ τῶν ἐτῶν ὧν κατέφαγεν ἡ ἀκρὶς καὶ ὁ βροῦχος καὶ ἡ ἐρυσίβη καὶ ἡ κάμπη, ἡ δύναμίς μου ἡ μεγάλη, ἣν ἐξαπέστειλα εἰς ὑμᾶς. 26 Καὶ φάγεσθε ἐσθί­οντες καὶ ἐμπλησθήσεσθε καὶ αἰνέ- σετε τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ ὑμῶν, ἃ ἐποίησε μεθ᾿ ὑμῶν εἰς θαυμάσια, καὶ οὐ μὴ καταισχυνθῇ ὁ λαός μου εἰς τὸν αἰῶνα· 27 καὶ ἐπιγνώσεσθε ὅτι ἐν μέσῳ τοῦ Ἰσραὴλ ἐγώ εἰμι, καὶ ἐγὼ Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν, καὶ οὐκ ἔστιν ἔτι πλὴν ἐ­μοῦ, καὶ οὐ μὴ καταισχυνθῶσιν ἔτι ὁ λαός μου εἰς τὸν αἰῶνα.

Μετάφραση

2,18 Καί ὁ Κύριος ἔδειξε ζῆλο γιά τήν χώρα Του

καί ἐλέησε τόν λαό Του.

19 Καί ἀποκρίθηκε ὁ Κύριος

καί εἶπε στόν λαό Του:

Ἰδού θά σᾶς στείλω σῖτο, οἶνο καί ἔλαιο

καί θά χορτάσετε ἀπ᾽ αὐτά

καί δέν θά σᾶς κάνω πιά

ἀντικείμενο ὀνειδισμοῦ στά ἔθνη.

20 Τόν ἀπό βορρᾶ (ἐχθρό)
θά ἀπομακρύνω ἀπό σᾶς

καί θά τόν διώξω σέ χώρα ἄνυδρη·

τήν ἐμπροσθοφυλακή του θά διώξω

στήν ἀνατολική θάλασσα

καί τήν ὀπισθοφυλακή του

στήν δυτική θάλασσα

καί θά ἀνέρχεται ἡ δυσωδία του

καί ἡ δυσοσμία του θά ἀναδίδεται,

γιατί ἔπραξε μεγάλα πράγματα.

21 Μή φοβᾶσαι, χώρα,
χαῖρε καί εὐφραίνου,

γιατί μεγάλα θά πράξει ὁ Κύριος.

22 Μή φοβᾶστε ζῶα τοῦ ἀγροῦ,

γιατί θά πρασινίσουν οἱ βοσκότοποι τῆς ἐρήμου.

Τά δέντρα θά φέρουν τούς καρπούς τους,

οἱ συκιές καί οἱ ἀμπελῶνες
θά ἀποδώσουν ὅ,τι μποροῦν.

23 Ἀγαλλιᾶσθε τέκνα τῆς Σιών

καί χαίρετε γιά τόν Κύριο, τόν Θεό σας,

γιατί σᾶς ἔδωσε τροφή ὡς σημεῖο
συνδιαλλαγῆς μαζί Του·

καί θά σᾶς στείλει βροχή

φθινοπωρινή καί ἐαρινή, ὅπως ἄλλοτε.

24 Καί θά γεμίσουν
τά ἁλώνια ἀπό σιτάρι

καί θά πλημμυρίσουν τά πιθάρια ἀπό κρασί καί λάδι.

25 Θά σᾶς ἀποδώσω διπλᾶ
ὅσα κατέφαγε ἡ ἀκρίδα

καί ὁ βροῦχος καί ἡ ἐρυσίβη καί ἡ κάμπη,

τό μέγα στράτευμά μου,
πού ἔστειλα ἐναντίον σας.

26 Θά τρώγετε μέ ἀφθονία
καί θά χορτάσετε

καί θά δοξάσετε τό ὄνομα
τοῦ Κυρίου, τοῦ Θεοῦ σας,

ὁ Ὁποῖος ἔκανε θαύματα γιά σᾶς.

Καί ὁ λαός μου ποτέ πιά
δέν θά καταισχυνθεῖ.

27Καί θά γνωρίσετε ὅτι ἐγώ εἶμαι 
στό μέσον τοῦ Ἰσραήλ

καί ὅτι ἐγώ ὁ Κύριος (ὁ Γιαχβέ) 
εἶμαι ὁ Θεός σας καί ὄχι ἄλλος

καί ὁ λαός μου ποτέ πιά
δέν θά καταισχυνθεῖ.

Ἡ ἔκχυση τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ (3,1-5)

Τά τελευταία δύο κεφάλαια, 3-4, μιλᾶνε ἀποκλειστικά γιά τήν ἐσχάτη ἡμέρα, προάγγελος τῆς ὁποίας ἦταν ἡ ἐπιδρομή τῆς ἀκρίδας, πού τόσο παραστατικά περιέγραψαν τά προηγούμενα δύο κεφάλαια. –Τό μικρό κεφάλαιό μας ἐδῶ περιγράφει τά σημεῖα τῆς ἔλευσης τῆς μεγάλης ἡμέρας τοῦ Κυρίου. Ἀπό τά σημεῖα αὐτά προέχει ἡ ἔκχυση τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ (στίχ. 1-2). Μετά ἀπό τήν ἐπιφοίτηση αὐτή τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ ἔρχονται σάν σημεῖα τῆς ἐσχάτης ἡμέρας διάφορα φαινόμενα στόν οὐρανό καί στή γῆ (στίχ. 3). Τά οὐράνια φαινόμενα περιορίζονται σέ δύο μεγάλα φωτεινά σώματα, τόν ἥλιο καί τήν σελήνη· ὁ ἥλιος θά σκοτεινιάσει καί ἡ σελήνη θά μεταβληθεῖ σέ αἷμα (στίχ. 4 καί Ἀμ. 8,9. Ἡσ. 13,10. 34,4 κ.ἄ.). Ἀπό τά φαινόμενα τῆς γῆς κατά τήν ἐσχάτη ἡμέρα ἀναφέρονται τά στοιχεῖα: αἷμα, φωτιά καί καπνός (στίχ. 3), πού εἶναι σημεῖα πολέμου (Ἰεζ. 38,22. Ματθ. 24,6. Μαρκ. 13,7). Ἡ ἐσχάτη ἡμέρα χαρακτηρίζεται ὡς «ἐσχάτη καί φοβερή» (στίχ. 4) γιά τά ἔκτακτα γεγονότα πού θά συμβοῦν κατ᾽ αὐτήν.

Ποιός θά σωθεῖ τήν ἡμέρα αὐτή; Ὅποιος θά ἀνήκει στήν Ἐκκλησία καί θά ἐπικαλεῖται τό Ὄνομα τοῦ Κυρίου! Αὐτό θέλει νά πεῖ ὁ τελευταῖος στίχ. 5, πού ἐντοπίζει τήν σωτηρία στήν Σιών, τήν Ἱερουσαλήμ: «Στό ὄρος Σιών θά εἶναι οἱ σεσωσμένοι»! Ἀλλά, ὅπως μᾶς ἐπιτρέπει τό τέλος τοῦ στίχου στό Ἑβραϊκό κείμενο νά ποῦμε, καί ἀπό τούς εἰδωλολάτρες ἀκόμη, ὅσοι κληθοῦν ἀπό τόν Κύριο καί ἐπικαλεστοῦν τό Ὄνομά Του, δηλαδή ὅσοι πιστεύσουν σ᾽ Αὐτόν, θά σωθοῦν. – Ἡ περικοπή τῶν στίχων 2,23-3,5 εἶναι ἱερό ἀνάγνωσμα τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τῆς Πεντηκοστῆς.

Κείμενον Ο´
3,1 Καὶ ἔσται με­τὰ ταῦτα καὶ ἐκ­χεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρ­κα, καὶ προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν καὶ αἱ θυγατέρες ὑμῶν, καὶ οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια ἐνυπνιασθήσονται, καὶ οἱ νεανίσκοι ὑμῶν ὁράσεις ὄψονται· 2 καὶ ἐπὶ τοὺς δούλους μου καὶ ἐπὶ τὰς δούλας μου ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου. 3 Kαὶ δώσω τέρατα ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς, αἷμα καὶ πῦρ καὶ ἀτμίδα καπνοῦ· 4 ὁ ἥλιος μεταστραφήσεται εἰς σκότος καὶ ἡ σελήνη εἰς αἷμα πρὶν ἐλθεῖν τὴν ἡμέραν Κυρίου τὴν μεγάλην καὶ ἐπιφανῆ. 5 Kαὶ ἔσται, πᾶς, ὃς ἂν ἐπικαλέσηται τὸ ὄνομα Κυρίου, σωθήσεται· ὅτι ἐν τῷ ὄρει Σιὼν καὶ ἐν Ἱερουσαλὴμ ἔσται ἀνασῳζόμενος, καθότι εἶπε Κύριος, καὶ εὐαγγελιζόμενοι, οὓς Κύριος προσ­κέκληται.

Μετάφραση

3,1 Mετά ἀπό αὐτά θά συμβοῦν τά ἑξῆς:

Θά ἐκχύσω ἀπό τό Πνεῦμα μου σέ πᾶσα σάρκα

καί θά προφητέψουν οἱ υἱοί σας καί οἱ θυγατέρες σας

καί οἱ πρεσβύτεροί σας θά ἐνυπνιαστοῦν ἐνύπνια

καί οἱ νεανίες σας θά βλέπουν ὁράσεις.

2 Ἀκόμη καί στούς δούλους καί τίς δοῦλες

κατά τίς ἡμέρες ἐκεῖνες
θά χύσω τό Πνεῦμα μου.

3 Θά κάνω θαυμαστά σημεῖα
στόν οὐρανό καί στήν γῆ,

αἷμα καί πῦρ καί στῆλες καπνοῦ.

4Ὁ ἥλιος θά μεταβληθεῖ σέ σκότος

καί ἡ σελήνη σέ αἷμα,

προτοῦ νά ἔρθει ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου,

ἡ μεγάλη καί φοβερή.

5 Ἀλλά ὅλοι ὅσοι θά ἐπικαλεστοῦν τό ὄνομα τοῦ Κυρίου θά σωθοῦν·

γιατί στό ὄρος Σιών καί στήν Ἱερουσαλήμ

θά εἶναι οἱ σωσμένοι, 
ὅπως εἶπε ὁ Κύριος,
καί οἱ εὐαγγελιστές, 
πού θά τούς καλέσει ὁ Κύριος. α

α. Τό Ἑβρ. στό τέλος λέει: «Καί μεταξύ τῶν σεσωσμένων θά εἶναι ἐκεῖνοι, τούς ὁποίους θά καλέσει ὁ Κύριος». Ὁ Βέλλας θεωρεῖ ὅλη τήν φράση, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στούς ἐθνικούς, ὡς προσθήκη γενομένη γιά προσηλυτιστικούς λόγους.

Ἡ κρίση τῶν ἐθνῶν καί ἡ ἡμέρα τοῦ Γιαχβέ
(4,1-21)

Πάλι ἡ περικοπή μας ἐδῶ μιλάει γιά τήν σωτηρία τοῦ Ἰσραήλ καί τήν κυριαρχία του κατά τήν ἐσχάτη ἡμέρα. Ὁ Θεός, λέει ἡ περικοπή μας, θά συναθροίσει ὅλα τά ἔθνη σ᾽ ἕναν τόπο, στήν κοιλάδα Ἰωσαφάτ, γιά νά τά κρίνει γιά τό κακό πού προξένησαν στόν λαό Του Ἰσραήλ (στίχ. 2.3). Ἡ συνάθροιση καί κρίση τῶν λαῶν σέ πεδιάδα εἶναι στοιχεῖο ἀπό τήν ἐσχατολιγική παράδοση (βλ. Ἰεζ. 39,11. Ζαχ. 12,1). Ἐπειδή δέ τό κέντρο τῶν ἐσχατολογικῶν γεγονότων εἶναι ἡ Ἱερουσαλήμ, γι᾽ αὐτό καί ἡ πεδιάδα πού θά γίνει ἡ κρίση τοποθετεῖται κοντά σ᾽ αὐτή (Ἰεζ. 39,1 ἑξ. Ζαχ. 9,14-16. 12,1-9). Ἡ κοιλάδα τῆς κρίσεως φέρει ἐδῶ τό ὄνομαἸωσαφάτ. Ἀπό παλαιά τήν κοιλάδα αὐτή τήν συνταύτιζαν μέ τόν χείμαρρο τῶν Κέδρων. Ἀλλά ὁ χείμαρρος τῶν Κέρδων δέν καλεῖται πουθενά κοιλάδα ἤ πεδιάδα, γι᾽ αὐτό θεωρεῖται ὡς ἐσφαλμένη ἡ συνταύτιση αὐτή. Μποροῦμε νά ποῦμε, ὅπως ἑρμηνεύει ὁ καθηγητής Βέλλας, ὅτι ὁ προφήτης Ἰωήλ ἐδῶ δέν ἔχει ὑπ᾽ ὄψη καμμιά ὁρισμένη κοιλάδα γιά κρίση· κατά τό Ζαχ. 14,4 ἡ κοιλάδα αὐτή θά συσταθεῖ κατά θαυμαστό τρόπο, μέ τήν διάνοιξη τοῦ ὄρους τῶν Ἐλαιῶν σέ δύο. Ἡ ὀνομασία «Ἰωσαφάτ» λέγεται γιά νά δηλώσει τήν κοιλάδα ὡς κοιλάδα κρίσεως, γιατί τό ρῆμα «σαφάτ», πού ἀκολουθεῖ, σημαίνει «κρίνω»· ἔτσι δημιουργεῖται καί παρήχηση τῆς ὀνομασίας «Ἰωσαφάτ» πρός τό ἀκολουθοῦν ρῆμα «σαφάτ». Ὁ Θεός κατά τήν κρίση διατάσσει τήν καταστροφή τῶν ἐθνῶν, ἡ ὁποία παριστάνεται μέ δύο εἰκόνες: τήν εἰκόνα τοῦ θερισμοῦ καί τήν εἰκόνα τῆς συνθλίψεως τῶν σταφυλῶν στό πατητήρι (στίχ. 13). Τίς εἰκόνες αὐτές ὡς ἐσχατολογικές τίς συναντᾶμε καί ἀλλοῦ (Ἡσ. 17,5. 63,1 ἑξ. Μιχ. 4,12. Βλ. καί Ἀποκ. 14, 14-20). Οἱ ἐκτελεστές τῆς καταστροφῆς θά εἶναι οἱ οὐράνιες δυνάμεις καί σ᾽ αὐτές ἀπευθύνεται ὁ Θεός στόν στίχ 9 ἑξ. Ὡς χαρακτηριστικά φαινόμενα τῆς ἐσχάτης ἡμέρας παρουσιάζονται καί ἐδῶ, ὅπως καί ἀλλοῦ, ἡ ταραχή τῶν λαῶν καί ἡ ἀναστάτωση τῆς φύσεως (στίχ. 14-15). Τήν φοβερή εἰκόνα συμπληρώνει ὁ Θεός μέ βροντές ἀπό τήν Σιών (στίχ. 16). Ἀπό τήν κρίση ὁ Ἰούδας θά γνωρίσει ὅτι ὁ Γιαχβέ εἶναι ὁ Θεός, ὁ Ὁποῖος θά παραμείνει στήν Ἱερουσαλήμ, ἡ ὁποία θά ἀποβεῖ «ἱερή» (vd<qo, «κωδές») μέ τήν ἀρχαία ἔννοια τῆς λέξεως, δηλαδή «ἀπρόσιτη»· ἔτσι δέν θά μπορεῖ πιά ἡ Ἱερουσαλήμ ὡς τοιαύτη νά προσβληθεῖ καί νά κυριευθεῖ (στίχ. 17· βλ. Ἰεζ. 39, 7.28 ἑξ. Ὀβδ. 17. Ζαχ. 9,8. 14,21). – Τέλος, μετά τήν κρίση τῶν ἐθνῶν ἀρχίζει μιά νέα εὐτυχισμένη ἐποχή γιά τόν Ἰουδαϊκό λαό, ἡ ὁποία ἐκφράζεται μέ εἰκόνες ἀπό τήν παραδείσια ἐποχή (στίχ. 18 ἑξ.). Ὡς στοιχεῖο τῆς ἐσχατολογικῆς ἐποχῆς εἶναι καί ἡ διδασκαλία περί ἐκπορεύσεως ἑνός ποταμοῦ ἀπό τόν ναό τῆς Ἱερουσαλήμ (βλ. Ἰεζ. 47, 1-2 καί Ζαχ. 14,8). Ἔτσι καί ἐδῶ στήν περικοπή μας λέγεται ὅτι «πηγή θά βγαίνει ἀπό τόν οἶκο τοῦ Κυρίου καί θά ποτίζει τήν ξερή γῆ» (στίχ. 18). Ἡ ἐκτιθεμένη ἐδῶ διδασκαλία περί τῆς ἐσχάτης ἡμέρας βρίσκεται καί σέ ἄλλες προφητεῖες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

Κείμενον Ο´
4,1 Ὅτι ἰδοὺ ἐγὼ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐ­κείναις καὶ ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ὅταν ἐπιστρέψω τὴν αἰχ­μαλωσίαν Ἰούδα καὶ Ἱερουσαλήμ, 2 καὶ συνάξω πάντα τὰ ἔθνη καὶ κατάξω αὐτὰ εἰς τὴν κοιλάδα Ἰωσαφὰτ καὶ διακριθήσομαι πρὸς αὐτοὺς ἐκεῖ ὑπὲρ τοῦ λαοῦ μου καὶ τῆς κληρονομίας μου Ἰσραήλ, οἳ διεσπάρησαν ἐν τοῖς ἔθνεσι· καὶ τὴν γῆν μου καταδιείλαντο 3 καὶ ἐπὶ τὸν λαόν μου ἔβαλον κλήρους καὶ ἔδωκαν τὰ παιδάρια πόρναις καὶ τὰ κοράσια ἐπώλουν ἀντὶ τοῦ οἴνου καὶ ἔπινον. 4 Καὶ τί ὑμεῖς ἐμοί, Τύρος καὶ Σιδὼν καὶ πᾶσα Γαλιλαία ἀλλοφύλων; Μὴ ἀν­ταπόδομα ὑμεῖς ἀν­ταποδίδοτέ μοι; Ἢ μνησικακεῖτε ὑμεῖς ἐπ᾿ ἐμοὶ ὀ­ξέως; Καὶ ταχέως ἀνταποδώ­σω τὸ ἀν­τα­πόδομα ὑμῶν εἰς κεφαλὰς ὑμῶν, 5 ἀνθ᾿ ὧν τὸ ἀργύριόν μου καὶ τὸ χρυσίον μου ἐλάβετε καὶ τὰ ἐπίλεκτά μου τὰ καλὰ εἰσηνέγκατε εἰς τοὺς ναοὺς ὑμῶν 6 καὶ τοὺς υἱοὺς Ἰού­δα καὶ τοὺς υἱοὺς Ἱερουσαλὴμ ἀπέδοσθε τοῖς υἱοῖς τῶν Ἑλλήνων, ὅπως ἐξώσητε αὐτοὺς ἐκ τῶν ὁρίων αὐτῶν. 7 Καὶ ἰδοὺ ἐγὼ ἐξεγείρω αὐτοὺς ἐκ τοῦ τόπου, οὗ ἀπέδοσθε αὐτοὺς ἐκεῖ, καὶ ἀνταποδώσω τὸ ἀνταπόδομα ὑμῶν εἰς κεφαλὰς ὑμῶν 8 καὶ ἀποδώσομαι τοὺς υἱοὺς ὑμῶν καὶ τὰς θυγατέρας ὑ­μῶν εἰς χεῖρας τῶν υἱῶν Ἰούδα, καὶ ἀποδώσονται αὐ­τοὺς εἰς αἰχμαλωσίαν εἰς ἔθνος μακρὰν ἀπέχον, ὅτι Κύριος ἐλάλησε. 9 Κηρύξατε ταῦτα ἐν τοῖς ἔθνεσιν, ἁ­γιάσατε πόλεμον, ἐξεγείρατε τούς μαχητάς, προσαγάγετε καὶ ἀναβαίνετε, πάντες ἄνδρες πολεμισταί. 10 Συγκόψατε τὰ ἄροτρα ὑμῶν εἰς ῥομφαίας καὶ τὰ δρέπανα ὑμῶν εἰς σειρομάστας· ὁ ἀδύνατος λεγέτω ὅτι ἰσχύω ἐγώ. 11 Συναθροίζεσθε καὶ εἰσπορεύεσθε, πάντα τὰ ἔθνη κυκλόθεν, καὶ συνάχθητε ἐκεῖ· ὁ πρᾳΰς ἔστω μαχητής. 12 Ἐξεγειρέσθωσαν καὶ ἀναβαινέτωσαν πάντα τὰ ἔθνη εἰς τὴν κοιλάδα Ἰωσαφάτ, διότι ἐκεῖ καθιῶ τοῦ διακρῖναι πάντα τὰ ἔθνη κυκλόθεν. 13 Ἐξαποστείλατε δρέπανα, ὅτι παρέστηκεν ὁ τρυγητός· εἰσπορεύεσθε, πατεῖτε, διότι πλήρης ἡ ληνός· ὑπερεκχεῖται τὰ ὑπολήνια, ὅτι πεπλήθυνται τὰ κακὰ αὐτῶν. 14 Ἦχοι ἐξήχησαν ἐν τῇ κοιλάδι τῆς δίκης, ὅτι ἐγγὺς ἡμέρα Κυρίου ἐν τῇ κοιλάδι τῆς δίκης. 15 Ὁ ἥλιος καὶ ἡ σελήνη συσκοτάσουσι, καὶ οἱ ἀστέρες δύσουσι φέγγος αὐ­τῶν. 16 Ὁ δὲ Κύριος ἐκ Σιὼν ἀνακεκράξεται καὶ ἐξ Ἱερουσαλὴμ δώσει φωνὴν αὐτοῦ, καὶ σεισθήσεται ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ· ὁ δὲ Κύριος φείσεται τοῦ λαοῦ αὐτοῦ, καὶ ἐνισχύσει τοὺς υἱοὺς Ἰσραήλ. 17 Καὶ ἐπιγνώσεσθε, διότι ἐγὼ Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν ὁ κατασκηνῶν ἐν Σιὼν ὄρει ἁγίῳ μου· καὶ ἔσται Ἱερουσαλὴμ ἁγία, καὶ ἀλλογενεῖς οὐ διελεύσονται δι᾿ αὐτῆς οὐκέτι. 18 Καὶ ἔσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἀποσταλάξει τὰ ὄρη γλυκασμόν, καὶ οἱ βουνοὶ ῥυήσονται γάλα, καὶ πᾶσαι αἱ ἀφέσεις Ἰούδα ῥυήσονται ὕδατα, καὶ πηγὴ ἐξ οἴκου Κυρίου ἐξελεύσεται καὶ ποτιεῖ τὸν χειμάῤῥουν τῶν σχοίνων. 19 Αἴγυπτος εἰς ἀ­φανισμὸν ἔσται, καὶ ἡ Ἰδουμαία εἰς πεδίον ἀφανισμοῦ ἔ­σται ἐξ ἀδικιῶν υἱῶν Ἰούδα, ἀνθ᾿ ὧν ἐξέχεαν αἷμα δίκαιον ἐν τῇ γῇ αὐτῶν. 20 Ἡ δὲ Ἰουδαία εἰς τὸν αἰῶνα κατοικηθήσεται καὶ Ἱερουσαλὴμ εἰς γενεὰς γενεῶν. 21 Καὶ ἐκζητήσω τὸ αἷμα αὐτῶν καὶ οὐ μὴ ἀθωώσω, καὶ Κύριος κατασκηνώσει ἐν Σιών.

Μετάφραση

4,1 Ἀλήθεια, ἰδού κατά τίς ἡμέρες ἐκεῖνες

καί κατά τόν χρόνο ἐκεῖνο,

ὅταν θά μεταστρέψω τήν αἰχμαλωσία τοῦ Ἰούδα

καί τῆς Ἱερουσαλήμ,

2 θά συγκεντρώσω ὅλα τά ἔθνη

καί θά τά φέρω στήν κοιλάδα τοῦ Ἰωσαφάτ

καί θά τά κρίνω αὐτά ἐκεῖ

γιά χάρη τοῦ λαοῦ μου

καί τῆς κληρονομίας μου, τοῦ Ἰσραήλ,

πού διασκορπίστηκε στά ἔθνη.

Διαμοίρασαν τήν χώρα μου

3 καί ἔρριξαν κλῆρο στόν λαό μου

καί παρέδιναν τά παιδιά
γιά (νά κερδίσουν) πόρνες

καί πουλοῦσαν κοράσια γιά κρασί, 
καί ἔπιναν.

4 Καί σεῖς, Τύρος καί Σιδώνα

καί ὁλόκληρη ἡ Γαλιλαία τῶν ἀλλοφύλων, α

τί θέλετε ἀπό μένα;

Θέλετε νά μέ ἐκδικηθεῖτε γιά κάτι πού ἔπραξα;

Ἤ θέλετε νά στραφεῖτε ἐναντίον Μου;

Ἀστραπιαία θά στρέψω
τήν πράξη σας κατά τῆς κεφαλῆς σας.

5 Γιατί ἁρπάξτε τό ἀργύριό μου καί τό χρυσίο μου·

καί τούς πιό πολύτιμους θησαυρούς μου

μεταφέρατε στούς ναούς σας.

6 Τόν λαό τοῦ Ἰούδα καί τόν λαό τῆς Ἱερουσαλήμ

πουλήσατε στούς Ἕλληνες,

γιά νά τούς ἀπομακρύνετε ἀπό τήν χώρα τους.

7 Ἰδού Ἐγώ θά τούς βγάλω ἀπό τόν τόπο

στόν ὁποῖο τούς πουλήσατε

καί θά ἀνταποδώσω τήν πράξη σας

στίς δικές σας κεφαλές.

8 Θά πουλήσω τούς υἱούς σας

καί τίς θυγατέρες σας
διά τῶν Ἰουδαίων,

οἱ ὁποῖοι θά τούς παραδώσουν
ὡς αἰχμαλώτους σέ μακρυνό ἔθνος.

Ἀλήθεια, ὁ Θεός τό εἶπε!

9 Διαλαλήσατε αὐτό στά ἔθνη·

κηρύξτε πόλεμο ἐξεγείρετε τούς μαχητές.

Πλησιάστε καί ἀνεβαίνετε
ὅλοι οἱ πολεμιστές.

10 Σφυρηλατῆστε
τά ἄροτρά σας σέ ξίφη

καί τά δρέπανά σας σέ λόγχες.

Ὁ ἀδύνατος ἄς πεῖ: Μπορῶ.

11 Σπεύσατε καί ἐλᾶτε
ὅλα τά ἔθνη ἀπό παντοῦ·

συναθροισθεῖτε ἐκεῖ·

ὁ πράος ἄς γίνει πολεμιστής. β

12 Ἄς ἐγερθοῦν, ἄς ἀνεβοῦν ὅλα τά ἔθνη

στήν κοιλάδα τοῦ Ἰωσαφάτ,

γιατί ἐκεῖ θά καθήσω νά κρίνω

ὅλα τά ἔθνη ἀπό παντοῦ.

13 Βάλετε δρέπανα,

γιατί ὁ θερισμός εἶναι ὥριμος.

Ἐλᾶτε, πατᾶτε,
γιατί τό πατητήρι εἶναι γεμάτο·

τά πιθάρια ὑπερχειλίζουν,

γιατί μεγάλη εἶναι ἡ κακία τους.

14 Θόρυβοι ἀκούγονται στήν κοιλάδα τῆς δίκης!

Γιατί πλησιάζει ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου

στήν κοιλάδα τῆς κρίσεως.

15 Ὁ ἥλιος καί ἡ σελήνη σκοτεινιάζουν

καί τά ἄστρα χάνουν τήν λάμψη τους.

16 Ἐνῶ ὁ Κύριος βροντάει ἀπό τήν Σιών

καί ἀπό τήν Ἱερουσαλήμ
ἐξαποστέλλει τήν φωνή Του,

ὥστε νά σείονται ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ.

Ὁ Κύριος ὅμως θά εὐσπλαγχνισθεῖ τόν λαό Του

καί θά ἐνισχύσει τούς υἱούς Ἰσραήλ.

17 Τότε θά γνωρίσετε
ὅτι ἐγώ ὁ Κύριος εἶμαι ὁ Θεός,

πού κατοικῶ στήν Σιών,
στό ἅγιο ὄρος Μου.

Ἡ Ἱερουσαλήμ τότε
θά εἶναι ἅγιος τόπος

καί ξένοι δέν θά διέρχονται πιά ἀπ᾽ αὐτή.

18 Καί θά γίνει κατά τήν ἡμέρα ἐκείνη

τά ὄρη θά στάζουν γλυκασμό

καί οἱ λόφοι θά ρέουν γάλα

καί σ᾽ ὅλα τά ρυάκια
τῆς Ἰουδαίας θά τρέχει νερό,

πηγή δέ θά βγαίνει
ἀπό τόν οἶκο τοῦ Κυρίου
καί θά ποτίζει τήν ξερῆ γῆ. γ

19 Ἡ Αἴγυπτος θά γίνει ἔρημη

καί ἡ Ἐδώμ φρικτή ἐρημία

γιά τίς ἀδικίες πού ἔκαναν στούς υἱούς Ἰούδα,

γιατί ἔχυσαν ἀθῶο αἷμα στήν χώρα τους·

20 ἡ Ἰουδαία ὅμως θά κατοικεῖται αἰώνια

καί ἡ Ἱερουσαλήμ σέ γενεές γενεῶν.

21 Θά ἐκδικηθῶ τό αἷμα τους·

δέν θά τό ἀφήσω χωρίς ἐκδίκηση,

ὁ δέ Κύριος θά κατοικεῖ στήν Σιών.

α. «Περιοχή τῆς Φιλισταίας», λέει τό Ἑβρ. Τήν ἑβραϊκή λέξη gelilot (περιοχή) οἱ Ο´ μετέγραψαν σέ «Γαλιλαία», τήν δέ peleseth (Φιλισταία) μετέφρασαν διά τοῦ «ἀλλοφύλων»· ἐντεῦθεν ἡ φράση «Γαλιλαία ἀλλοφύλων».

β. Στό Ἑβρ. κείμενο ἡ τελευταία αὐτή στροφή εἶναι παράκληση: «Πέμψον Γιαχβέ τούς πολεμιστές Σου». Ἡ γραφή αὐτή κατά τόν Βέλλα εἶναι τελείως ἀπροσάρμοστη· ἀντίθετα, ὅπως λέει ὁ καθηγητής, οἱ Ο´ φαίνεται νά διέσωσαν τό ἀρχικό κείμενο.

γ. «Τήν κοιλάδα τῶν ἀκακιῶν» (sittim), λέει τό Ἑβρ. «Ἐπειδή ἡ διέλευσις τοῦ ποταμοῦ πρέπει νά σχηματίζῃ ἀντίθεσιν πρός τήν ὑφήν τῆς πεδιάδος, ἵνα ἐξαρθῇ ἡ σημασία τοῦ ὕδατος, διά τοῦτο ἴσως, ὡς ἤδη ἄλλοι τῶν ἑρμηνευτῶν ὑπέδειξαν, ἡ ἀκακία, φυομένη εἰς ἄνυδρον καί ξηράν πως γῆν, νά δηλοῖ τό ξηρόν ἁπλῶς καί ἄνυδρον τῆς πεδιάδος» (Βέλλας). Γι᾽ αὐτό καί τήν ἔκφραση τῶν Ο´ «τόν χειμάρρουν τῶν σχοίνων» μεταφράσαμε «τήν ξερή γῆ».